رقابت های تسلیحاتی چین و هند
رقابت های تسلیحاتی چین و هند
موشک هندی آگنی ۷ جدید‌ترین مدل از موشک‌های توسعه‌یافته این کشور است که توانایی‌های متفاوتی دارد. این موشک هندی، با برد بیش از ۵۰۰۰ کیلومتر (۱۰۰۳ مایل) قادر است کلاهکی اتمی را تا پکن، پایتخت چین حمل کند. تولید این موشک طی ۲ سال آینده عملیاتی خواهد شد تا قدرت تهاجمی معناداری را به تسلیحات هسته‌ای هندوستان ببخشد.
حال این سوال مطرح می‌شود که آیا چین باید نگران این موضوع باشد؟ پاسخ به این پرسش احتمالا منفی خواهد بود. تیلور فراول، دانشمند هسته‌ای آمریکا و استادیار موسسه فناوری ماساچوست در این زمینه می‌گوید: «تکمیل این موشک مدت زمانی را به خود اختصاص خواهد داد.» به اعتقاد او، همین امر می‌تواند فرصتی را در اختیار چینی‌ها قرار دهد تا طرح‌های خودشان را پیاده کنند.وی می‌افزاید: «توسعه این‌گونه موشک‌ها برای توان بازدارندگی چین عواقب ناگواری نخواهد داشت. این آزمایش‌ها اگرچه قدرتمندی هند را نشان می‌دهد، اما چین در صورت احتمال وقوع چنین حمله‌ای قادر خواهد بود از اولین حمله جان سالم به در برد.»در واقع، کارشناسان غربی می‌کوشند آزمایش موشکی هند را کوچک جلوه دهند. این عمل نه صرفا به خاطر روابط چین و هند، بلکه بیشتر به خاطر پتانسیل هسته‌ای منطقه است که با وارد شدن سایر کشورها می‌تواند اوضاع را بغرنج‌تر کند. جفری لوییس، مدیر برنامه ضد تکثیر جنگ‌افزارهای شرق آسیا در مرکز مطالعات ضد تکثیر کالیفرنیا جزو این دسته از کارشناسان است که می‌گوید: «پکن علاقه‌مند است بیشتر روی آمریکا تمرکز کند تا هندوستان. اساسا مقامات هندی بسیار بیشتر به چین فکر می‌کنند تا همتایان چینی آنها نسبت به هند». ادامه….
او براین باور است که تاکید هند بر چین بیشتر برای کم‌وزن نشان دادن پاکستان است تا این‌که رقابتی واقعی با پکن باشد. چین تقریبا همواره تسلیحات هسته‌ای خود اعم از موشک‌های با برد متوسط یا غیرمتوسط را مدرن‌سازی می‌کند تا بتواند هند را هدف قرار دهد. اما تیلور فراول یادآور می‌شود چین و هندوستان دکترین اتمی مشابهی دارند. یعنی هر دو کشور بر استفاده نخست از سلاح‌های اتمی تاکید نمی‌کنند، بلکه بیشتر به دنبال دست یافتن به قدرت بازدارندگی از طریق توسعه و تامین امنیت لازم در برابر دومین حمله هستند.
گسترش بازدارندگی
در مقایسه با روسیه و آمریکا، چین و هندوستان به نسبت از زرادخانه اتمی کوچک‌تری برخوردار هستند. گفته می‌شود چین حدود ۲۴۰ کلاهک هسته‌ای دارد که احتمالا ۱۷۵عدد از آنها فعال است. طی سال‌های اخیر، چین تعدادی موشک‌های مدرن با سوخت جامد نیز مستقر کرده که شبیه مدل DF-5A با توان بین قاره‌ای است و می‌تواند آمریکا را تهدید کند. همچنین پکن تعدادی از موشک‌های با برد کوتاه شبیه DF-21 مستقر کرده است که می‌تواند تهدیدی برای هندوستان باشد.
نکته: کارشناسان غربی می‌کوشند آزمایش موشکی هند را کوچک جلوه دهند. این عمل نه صرفا به‌خاطر روابط چین و هند، بلکه بیشتر به دلیل پتانسیل هسته‌ای منطقه است که با وارد شدن سایر کشورها می‌تواند اوضاع را بغرنج‌تر کند
مدرن‌سازی توان بازدارندگی هسته‌ای چین شامل توسعه تعداد اندکی زیردریایی نیز می‌شود که قادر به حمل موشک‌های بالستیک است، اما هنوز نمی‌توان در این‌باره ارزیابی درستی داشت. چین در عمل یک زیردریایی اقیانوس‌پیما با توانمندی‌های یادشده دارد. در مقابل، تصور می‌شود هندوستان نیز حدود ۱۰۰ کلاهک اتمی داشته باشد. تعدادی از آنها از طریق هواپیما شلیک می‌شوند اما غالب آنها که قدرت کوبندگی اتمی هند را تشکیل می‌دهد موشک‌های با برد کوتاه پریتوی و با برد متوسط آگنی است که تنوع زیادی دارد. هند نیز به دنبال آن است که قدرت بازدارندگی هسته‌ای خود را به دریا بکشاند. به همین دلیل در حال ساخت مدل جدیدی از زیردریایی با توان هسته‌ای است که قادر به حمل موشک‌های بالستیک باشد. نخستین مدل از آنها قایق‌های کلاس آریهانت است که در حال تولید بوده و انتظار می‌رود سال آینده به کار افتد. برای ۵ مدل دیگر آن نیز برنامه‌ریزی شده است. با وجود این، جفری لوییس معتقد است این اشتباه خواهد بود که تصور کنیم رقابت اتمی بین پکن و دهلی‌نو بازتابی از همان رقابت‌های تسلیحاتی بین آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در دوران جنگ سرد است.
وی می‌گوید: «من تردید زیادی دارم که چین و هند گرفتار یک مسابقه تسلیحاتی حتی در سطحی پایین‌تر یا به شکلی دیگر شده باشند.»
او توضیح می‌دهد: «البته هر دو کشور علاقه‌مند هستند توانمندی ویژه‌ای را به دست آورند، اما هیچ‌کدام تمایل به تولید شماری از جنگ‌افزارهای اتمی یا موشک‌های با توان هسته‌ای ندارند.» وی بر این باور است که این دو کشور به دنبال همان چیزی هستند که اصطلاحا به آن گفته می‌شود دارندگی و هدف‌شان سازگار کردن و مدرن‌سازی توان هسته‌ای کشورشان است.
به گفته او آنها در حال توسعه شمار اندکی از آن توانمندی‌های پیشرفته‌ای هستند که قدرت‌های دیگر در اختیار دارند، اما هیچ‌یک از این دو کشور به دنبال آن نیست که همان تعداد جنگ‌افزار اتمی را تولید کند که کشور دیگر تولید کرده است.
افزایش تهدید‌ها
مطابق آنچه تیلور فراول می‌گوید اصلی‌ترین استراتژی در پشت مدرن‌سازی توان هسته‌ای چین، نیاز به اطمینان خاطر داشتن و توان بازدارندگی در برابر حمله دوم است. به بیان دیگر، داشتن قدرت یک ضد حمله در صورتی که روزی این کشور در معرض یک حمله با جنگ‌افزارهای هسته‌ای قرار گیرد.
او می‌افزاید: «از نظر چین اصلی‌ترین تهدید برای این کشور آمریکاست؛ کشوری که هم موشک‌های دفاعی پیشرفته‌ای دارد و می‌تواند چین را از یک ضد حمله بازدارد و هم توان انجام حملات دقیق را دارد که می‌تواند به نیروی هسته‌ای چین ضربه وارد کرده یا با سلاح‌های متعارف و نه جنگ‌افزارهای اتمی سیستم‌های آنها را تحت کنترل خود درآورد .»
در حال حاضر، بحث‌هایی در آمریکا در جریان است که روی مدرن‌سازی توان هسته‌ای چین متمرکز شده است. این امر البته در جهت عکس بحث‌هایی است که پشت صحنه و در ارتباط با کاهش زرادخانه اتمی آمریکا و رساندن آن به کمتر از ۱۵۵۰ کلاهک در جریان است که اخیرا و در پی توافق با مسکو حاصل شد. طبق گزارش بولتن( دانشمندان هسته‌ای آمریکا) زرادخانه آمریکا در سال ۲۰۱۰ حدود ۲۴۶۰ کلاهک قابل استفاده داشت. برخی در آمریکا به طرح مدرن‌سازی توان هسته‌ای چین به عنوان نشانه‌ای از رشد یک تهدید نسبت به کل آمریکا می‌نگرند، بویژه در بخش‌هایی که چین به سمت توسعه زیردریایی‌های اقیانوس‌پیما به عنوان بخشی از سیاست بازدارندگی هسته‌ای خود روی می‌آورد.
منتقدان چین در این‌باره به شبکه‌ای عظیم از تونل‌های زیرزمینی اشاره می‌کنند که برخی معتقدند می‌تواند بخش مهمی از زرادخانه هسته‌ای این کشور را در خود مخفی کند. سایر تحلیلگران اما دیدگاه کمتر نومید‌کننده‌ای نسبت به این قضیه دارند و این‌طور استدلال می‌کنند که همه آنچه را ما درباره سیاست بازدارندگی چین می‌دانیم حاکی از گام‌هایی هدفمند اما کند برای مدرن‌سازی است. این مزیت‌ها زمانی آشکار شد که کمیته‌ای در چین اکتبر سال گذشته کارشناسان گوناگونی را به تماشای این برنامه برد. به هر حال، مساله‌ای که هرکس می‌تواند با آن موافق باشد این است که فقدان شفافیت از سوی چین یک مشکل جدی در زمینه ارزیابی دقیق اهداف هسته‌ای این کشور به شمار می‌رود.
منبع: جام جم آن لاین – مترجم علیرضا ثمودی
