پیام تسلیت سازمان جوانان حزب پان ایرانیست به مناسبت درگذشت استاد محمدجان شکوری بخارایی

پاینده ایران

بامداد یکشنبه 26 شهریور ماه 1391 استاد محمد جان شکوری بخارایی، یکی از بزرگان و پیشگامان فرهنگ و ادب پارسی در تاجیکستان، در سن 87 سالگی در بیمارستان ابن سینا شهر دوشنبه جهان خاکی را بدرود گفت.

استاد شکوری بخارایی از اعضای فرهنگستان علوم تاجیکستان و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات پارسی و یکی از برجسته ترین شخصیت های علمی، فرهنگی  و ادبی در آسیای میانه بود.

از استاد شکوری حدود 47 کتاب و بیش از 500  مقاله در زمینه های گوناگون ازجمله زبان و ادبیات فارسی، تاریخ و فرهنگ و تمدن فراررود و جامعه شناسی بر جای مانده است که از میان این آثار ارزشمند می توان به کتابهایی چون تذکراشعار و مساله شعر نو، از معارف پروری تا چنگیز پرستی، واژه گزینی در تاجیکستان، سیر ادبی صدرالدین عینی، همبستگی فرهنگی و فرهنگ دو جلدی فارسی – تاجیکی اشاره نمود.

محمد جان شکوری در سال 1304 در بخارای شریف و در خانواده ای شعر دوست و ادیب به دنیا آمد. سالهای کودکی و نوجوانی او مصادف بود با تعرض دوباره روسیه به به این مناطق ایرانی همراه با بلوای بلشویک های پان ترکیست که کمر فرهنگ ایرانی در آن مناطق را شکست و منجر به تبعید و مهاجرت گسترده مردمان امارت بخارا به دوشنبه گردید. در آن روزگار بیشتر مکتب های شهر دوشنبه به زبان روسی بود و مردم فارسی زبان مجبور بودند که فرزندانشان را برای گذران آینده زندگی در این مکاتب بگذارند.

در دوران اتحاد جماهیر شوروی، استاد شکوری همگام با دیگر دانشوران جوان تاجیک از جمله جلال اکرامی، ساتم الغ زاده، کمال عینی، محمد عاصمی، استاد سیف الدین و لایق شیر علی به جنبشی پیوستند که کسانی چون صدر الدینی آغاز کرده بودند و هدف این چنبش پاسداری از فرهنگ فارسی زبانان و ایرانی تباران آسیای میانه بود.

این وارثان فرهنگ بخارای شریف در شهر دوشنبه، یا به گفته خودشان جزیره فارسی زبانان در دریای ترک زبانان، تلاش داشتند تا با تاکید بر نقش تاجیکان به عنوان پدید آورندگان و پیشگامان زبان فارسی دری، این زبان فاخر را جایگزین زبانی کنند که از سوی حکومت شوراها برای قطع پیوند تاجیکان با گذشته تبلیغ می شد. 

ارزش واقعی این تلاش ها زمانی آشکار می شود که در نظر بگیریم در آن سال ها عواملی چون تغییر الفبای فارسی به لاتین و سپس روسی، تعقیب و آزار روشنفکران در دوران استالینی، از بین رفتن ادیبان و معلمان زبان فارسی در جنگ جهانی دوم، تسلط زبان دولتی روسی و گسسته شدن رابطه تاجیکستان با کشورهای فارسی زبان ، عرصه را بر فرهنگ ایرانی و زبان فارسی تنگ کرده بود.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، استاد شکوری به همراه دیگر همفکران نقش مهمی در پایه گذاری  فرهنگ نوین تاجیکستان ایفا نمودند که نتیجه این تلاش ها در سال 1989 منجر به رسمی و دولتی شدن زبان فارسی در تاجیکستان گردید.

استاد شکوری پس از فروپاشی شوروی بیشتر به پژوهش های تاریخی پرداخت و در مجموعه مقالات “خراسان است اینجا” که در سال 1996 منتشر شد، جایگاه تاریخی تاجیکان و پیوند آنان با زبان فارسی و فرهنگ ایرانی را طرح و از آن به شدت پشتیبانی کرد که با استقبال روشنفکران تاجیک مواجه شد. 

همکاری دانشمندانی چون استاد شکوری با ادیبان درون مرز  ایران می توانست نمادی برای شروع ساختار یک فرهنگستان مشترک بین کشورهای فارسی زبان باشد که متاسفانه مورد غفلت قرار گرفت و امید است با نشر آثار دانشمندانی چون استاد شکوری در داخل کشور، تا حدی جبران گردد.

سازمان جوانان حزب پان ایرانیست ضمن ابراز تاسف از فقدان این دانشمند بزرگ ایران زمین، ضایعه در گذشت ایشان را به همه فارسی زبانان و ایرانیان سراسر جهان به ویژه هم تباران تاجیک در تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان دل آرامی و تسلیت می گوید.

روانش شاد

پاینده ایران 

سازمان جوانان حزب پان ایرانیست 

26 شهریورماه 1391