محمد علی بهمنی: “ممیّزى کتاب” یعنى قیچىِ فکر

محمدعلی بهمنی، شاعر و منتقد حوزه ادبیات، می‌گوید: ممیزی با کارشناسی کتاب فرق دارد؛ ممیز فکر را قیچی می‌کند، اما کارشناس کتاب، ضعف نوشتاری اثر را از بین می‌برد.

 او اگرچه به وزیر تازه فرهنگ و ارشاد اسلامی خوشبین است اما می‌گوید: شرایط امروز ما طوری است که باید یک مرد مردستان و فکر فکرستان باشد تا کاری کند.

بهمنى درباره اظهارات علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، درباره حذف ممیزی پیش از انتشار کتاب، گفت: اندیشیدن به این‌که کلام از قیچی رهایی پیدا کند، قشنگ است، اما واقعیت این است که ما باید توجه کنیم که «ممیز» را چگونه تعبیر می‌کنیم. ممیزی از اساس نوعی کارشناسی است، اما متأسفانه این کارشناسی در اذهان مردم، شناسه‌ها و نشانه‌هایی پیدا کرده که به ممیزی تبدیل شده است؛ یعنی ما به یک «کارشناس» می‌گوییم «ممیز».

او افزود: «ممیز» به معنای کسی است که فکر را قیچی می‌کند، اما «کارشناس» به فکر کسی کاری ندارد و تنها ضعف نوشتاری و کلامی اثر را از بین می‌برد. نداشتن کارشناس کتاب، خوب نیست. کارشناسی کتاب در جهان یکی از ارزش‌هاست. بهترین نویسنده‌های جهان هم پس از خلق اثرشان آن را به یک ویراستار می‌دهند تا او بازبینی نهایی را بر کارشان انجام دهد، اما در کشور ما درباره کارشناس کتاب با عنوان «ممیز» صحبت می‌شود. اگر کارشناسان، «ممیز» باشند، بهتر است نباشند و در این صورت، کارشناسی، کار غلطی است.

بهمنی همچنین تاکید کرد: برای اجرای این طرح (حذف ممیزی پیش از انتشار)، مهم است که ناشر چه کسی باشد. اگر ناشر فردی آگاه باشد که برای نشر مفاهیم می‌کوشد، چه بهتر که خودش کتاب‌ها را برای انتشار انتخاب کند و بدون بازبینی دیگران، کارش را منتشر کند. در غیر این صورت، گروهی به نام ناشر کارهایی را منتشر می‌کنند که توهین به فرهنگ ماست و به جامعه آسیب می‌رساند.

عضو شورای شعر و ترانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: ملت ما پشتوانه‌ای غنی از ترانه‌ها دارد، اما امروز می‌بینید که در ترانه به چه روزی افتاده‌ایم و چه ترانه‌هایی که شنیده نمی‌شود. اگر جلو این ترانه‌ها گرفته شود، سروصدای‌شان درمی‌آید که دارند ممیزی می‌شوند و اگر هم این کار انجام نشود، فرهنگ‌مان در معرض تخریب قرار می‌گیرد.

او سپس گفت: بهتر است زمانی که به شخصی مجوز تأسیس انتشارات می‌دهند، به این مسائل توجه کنند. درواقع کارشناسی باید درباره این افراد انجام شود. باید ببینند کسی که می‌خواهد ناشر شود، تا چه اندازه درباره نشر و کتاب آگاهی دارد. اگر افراد آگاهی که جوهره و ذات محصولات فرهنگی و هنری را می‌شناسند، وارد کار نشر شوند، دیگر نیازی نیست که کارشان بازبینی شود.

بهمنی اضافه کرد: باید انتخاب ناشران و دادن پروانه نشر به آن‌ها با دقت و درستی مورد توجه قرار گیرد و صلاحیت این اشخاص را بررسی کنند و ببینند پایگاه هنری آن‌ها کجاست. وقتی انتخاب این اشخاص درست نباشد، به اثر هر فردی دست بزنید، داد می‌زند که دارند شعر مرا قیچی می‌کنند. باید در این مسائل به صورت ریشه‌بی بازنگری شود.

او همچنین درباره اولویت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: در این زمینه نمی‌توانم شناسه‌ای بدهم؛ چراکه خواسته‌های انسان‌ها زمانی عملی می‌شود که شرایط انجام آن‌ها وجود داشته باشد. من به ایشان باورمندم، اما شرایط امروز ما طوری است که باید یک مرد مردستان و فکر فکرستان باشد تا بتواند کاری کند.