عربستان سعودی، عصبانی از سیاستهای آمریکا در جنگ سوریه

مترجم: الیناز شیرازی

منبع: نیویورک تایمز

ریاض، عربستان سعودی- عربستان سعودی در هفته اخیر سیاست سنتی خود درپیروی از آمریکا را رها کرده و نشانه هایی از خشم عمیق این کشور نسبت به سیاستهای خاورمیانه ای اوباما و احتمال شکستن مناسبات قدرتمندش با متحد دیرینش برای ایفای نقش قوی تر و مستقل تر در حمایت از شورشیان علیه بشار اسد در سوریه به چشم می خورد.

اما در پشت پرده مقامات سعودی پذیرفته اند که به جای اینکه وانمود کنند که به دنبال یافتن استراتژی دیگری در سوریه هستند بهتر است مانند آمریکا به این موضوع بیندیشند که چگونه می توانند قدرت نظامی مخالفان را بدون تقویت نیروهای جهادی که در حال افزایش قدرت خود هستند، تقویت کنند.

صاحبنظران عقیده دارند که عربستان سعودی در سیاست ایجاد فاصله دیپلماتیک با آمریکا دارای محدودیت می باشد. چرا که از لحاظ نظامی و تکنولوژی نفتی به آمریکا وابسته است و دیگر متحدانش از جمله فرانسه و هند توان محدودی در حمایت از این کشور دارند.

دیپلماتهایی که اخیرا زمانی را با شاهزاده بندر بن سلطان, رئیس اطلاعات عربستان سعودی در جنگ سوریه، گذرانده اند می گویند که افکار این شخص بیش از آنچه که درگیر اسد باشد گرفتار نیروهای جهادی خارجی مستقر در سوریه است. تعدا این نیروها بین 3000-5000 نفرتخمین زده شده که 800 عرب سعودی که هویتشان توسط دولت شناسایی شده را نیز در بر می گیرد. او معتقد است تعداد این افراد هر 6 ماه دوبرابر می شود.

با وجود ترسی که عربستان سعودی از نیروهای جهادی دارد, تحرکات این کشور در سوریه همچنان با فرستادن پول و نیرو برای شورشیان ادامه دارد. ریشه این ترس مربوط به تجربه تلخ این کشور در سال 1980 و جنگ افغانستان است که نیروهای مورد حمایتش تبدیل به تروریستهای خطرناکی شدند که در حال حاضر در سوریه نیز حضور دارند

شاهزاده ترکی الفیصل که در زمانی که هزاران نفر از سعودیها با حمایت دولت برای جنگ به افغانستان فرستاده می شدند وزیر دولت پادشاهی عربستان بود می گوید: ” هیچ سعودی ای برای جنگ .در سوریه آموزش نخواهد دید و ما نمی خواهیم که هیچ سعودی در سوریه حضور داشته باشد.”

در واقع برای عربستان سعودی بسیار آزاردهنده است که می بیند رقیب منطقه ایش، ایران، چنین ترسی ندارد چرا که نیروهایی دارد که به نیابت از او بسیار موثرتر در جنگ سوریه شرکت دارند.

یک مقام آمریکایی می گوید: نیروهای سپاه پاسداران و حزب الله لبنان که در صحرای یمن مستقر هستند, تربیت و آموزش جنگجویان جهادی را به عهده دارند و این نیروها پس از آموزش در ایران یا سوریه تجهیز می شوند. مقامات آمریکایی و عرب می گویند که فرمانده گارد سپاه قدس، قاسم سلیمانی، به طور مرتب از دمشق بازدید می کند و نقش هدایت کنندگی خود را در کمپین نیروهای ارتش سوریه بر ضد شورشیان به انجام می رساند.

به عبارت دیگر، شاهزاده بندر مقام همپایه آقای سلیمانی است, اما شکستش در شکل دهی یک نیروی منسجم در سوریه می تواند بازگو کننده عمق عصبانیت سعودیها نسبت به تصمیم دولت اوباما در عدم حمله هوایی به ارتش اسد در سپتامبر باشد. سعودیها احساس می کنند دستشان بسته است و رد بی سابقه پیشنهاد نشست در شورای امنیت سازمان ملل ریشه در اعتقادشان به این دارد که: آمریکا تنها قدرت نظامی قدرتمند و دارای صلاحیت ایجاد تغییر در سوریه است.

شاهزاده تورکی در سخنرانی روز سه شنبه در حالیکه دولت اوباما را به خاطر عدم حمایت بیشتر از شورشیان مورد حمله قرار داده بود اظهار داشت: ” نپذیرفتن کرسی شورای امنیت به این شکل و بعد از آنکه آن را به دست آوره بودیم موثر تر از این بود که دو سال پیش کنار می کشیدیم.”

او که هیچ سمت رسمی در دولت عربستان ندارد گفت که به اعتقاد او این حرکت تا حدی هم مخاطب داخلی داشت و هم تا حدی مخاطبانی در ایالات متحده. او گفت امیدوار است بتواند اهرمهایی برای اتخاذ تصمیمات تهاجمی تر در سوریه به دست آورد. و همچنین اظهار کرد که” نمی داند که می تواند نظر اوباما را تغییر دها یا نه”.

سوریه تنها مورد اختلاف عربستان سعودی با دولت اوباما نیست. در مورد مصر نیز, عربستان از اینکه اوباما به متحد دیرینه اش مبارک پشت کرد و با انتخاب یک اسلامیست از حزب اخوان المسلمین، محمد مرسی، موافقت نمود خشمگین است. عربستان همچنین از اینکه بعد از کودتا علیه مرسی دولت آمریکا بعضی از کمکهایش را به این کشور به حالت تعلیق درآورد گلایه مند است. در حالیکه واشنگتن احساس می کند چاره ای جز حمایت از میلیونها نفری که به خیابانها ریخته بودند و خواهان برگناری مبارک بودند و همچنین نشان دادن نارضایتی از سقوط دولت به وسیله کودتا نداشته است، از نگاه سعودیها، آمریکا دو مرتبه اجازه سقوط هم پیمانانش را به نفع اسلامیستها داده است.

عربستان از اینکه می بیند آمریکا مشتاق است در مورد مسئله هسته ای با ایران به توافق برسد و گفتگو با ایران را هم به عنوان یک گزینه پذیرفته است، خشمگین است. عربستان نگران است که ایالات متحده با ساده لوحی به ایران اعتماد کند و خیال کند که ایران به دنبال یک مصالحه صادقانه و قابل اثبات است.

مقامات عربستان می گویند سوریه به دو دلیل مورد توجه خاص پادشاه عربستان، سلطان عبدالله، است. یکی اینکه در برابر کشتار وسیع سنی ها خود را مسئول می داند. و دیگر اینکه سوریه در حال حاضر مهمترین صحنه نبرد با ایران است. چرا که ایران در این منطقه به خاطر اهداف توسعه طلبانه در گسترش اسلام شیعی در جهان اسلام،  تهدیدی برای عربستان محسوب می شود.

سعید الدخیل استاد جامعه شناسی سیاسی در دانشگاه شاه سعود از عربستان سعودی می خواهد که وابستگیش را به آمریکاکمتر کند و معتقد است که عربستان توان مقابله با ایران را در سوریه و عراق ندارد.

بنا به اظهارات یک دیپلمات غربی، عربستان سعودی از آغاز تمایلی به حمایت نظامی از شورشیان سوریه و تبدیل آن از یک قیام به یک ارتش مخالف در 2011 را نداشت. وزیر داخلی، محمد بن نائف,، مخالف این امر بود و عنوان نموده بود که پول و نیرو قابل انتقال به نیروهای جهادی است.

عربستان سعودی در سال 2012 شروع به کمک به شورشیان نمود اما تنها سلاحهای سبک در اختیارآنها قرار می داد تا مبادا سلاحهای سنگین در اختیار جهادیها قرار گیرد. آنها برای تجهیز شورشیان واسطه هایی را در بین چهره های سیاسی لبنان یافتند. اما این رویکرد باعث اختلال در نتیجه شد چرا که بیشتر آن پولها به جای آنکه به مصرف خرید اسلحه برسد در حسابهای بانکی خارجی واسطه ها ماند.

یکی از این واسطه ها عقاب سقر لبنانی بود که بعد از افشا شدن نقشش تهدید به قتل شد و به اروپا گریخت. هر چند که بنا به اظهار نظر چند تن از مخالفان سوری, وی همچنان به واسطه گری اشتغال دارد. یکی دیگر از این واسطه ها, ژنرال لبنانی, وسام الحسن بود که سال گذشته در انفجاری در بیروت کشته شد.

شاخه سیاسی مخالفان سوری از نقش واسطه های لبنانی شاکی بودند و از عربستان خواستند تا به طور مستقیم وارد عمل شود.

در اواخر سال 2012، عربستان سعودی از قطر به خاطر کمک مالی به شورشیان اسلامگرا، ناامید شده بود و به اردن روی آورد و تلاش کرد به همراه اردنیها و سازمان سیا با نیروهای شورشی سکولارتر کار کند. این تلاشها بیشتر زیر نظر شاهزاده بندر، برادر ناتنی سلمان بن سلطان و از ریاض هدایت می شد.

بنا به گفته وال استریت ژورنال, آخر هفته گذشته, شاهزاده بندر،  با اشاره به تلاش برای کم کردن همکاری با آمریکا، خواستار مشارکت با اردن و فرانسه شد. در حالیکه مقامات فرانسه،  اردن و سعودی این پیشنهاد را رد کرده و می گویند اظهارات شاهزاده بندر بیشتر ناشی از عصبانیت نسبت به انفعال آمریکا در سوریه است و به معنای داشتن نقشه و هدف کارآمد نمی باشد.

یک مقام سعودی در این رابطه گفت: “ما نمی توانیم آمریکا را تنبیه کنیم”. و افزود وقتی کدورت شدید بود ما اقدام خاصی برای شکستن رابطه با آمریکا انجام ندادیم چرا که “ما ابزارش را نداریم”.

دیگر مقامات سعودی نیز شک و دودلی خود را برای کاهش رابطه با آمریکا بیان کردند.

جمال خاشقی که یک روزنامه نگار نزدیک به خاندان سلطنتی است می پرسد “به کجا برویم؟ ما جایگزینی برای آمریکا نداریم. این تنها یک فشار تاکتیکی برای دولت آمریکا درسوریه است. در عوض عربستان سعودی همکاریهای باارزش زیادی در مبادلات امنیتی و جنگ با ترور با آمریکا دارد و بیش از آنچه امریکا از این رابطه سود می برد ما سود می بریم.”

برای شورشیان سوریه اما طغیان و برآشفتگی عربستان سعودی مایه دلگرمی است، هر چند هنوز نشانه ای از تغییرات جدیدی که به سود آنها باشد مشاهده نکرده اند.

نجیب غدبیان، نماینده آمریکا در ائتلاف سوریه که مهمترین شاخه سیاسی مخالفان است می گوید. بسیار عالی است اگر عصبانیت آمریکا به معنی حمایت بیشتر از ما باشد.