اعلام کانتن های کردی در کردستان سوریه و چالش های پیش رو

احسان هوشمند

کردهای سوریه در روزهای اخیر شرایط جدیدی را تجربه می کنند. اعلام پی در پی تشکیل دولت های وابسته به پ.ک.ک در سه منطقه کردنشین سوریه یکی از مهمترین اتفاقات سیاسی و میدانی سوریه در روزهای اخیر است. اگر چه اعلام خودگردانی و تشکیل سه دولت در این سه شهر تحت تأثیر فضای روانی و خبری کنفرانس ژنو 2 و حواشی آن قرار داشت اما به نظر می رسد در روزهای آینده این موضوع در رسانه های جمعی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.اعلام سه کانتن یا دولت در سه منطقه کردنشین سوریه از سویی ناشی از موقعیت جغرافیایی و اقلیمی ویژه حوزه های کردنشین سوریه است، چرا که بین شهرهای کردنشین سوریه چند شهر عرب نشین وجود دارند، حوزه سکونت کردها در این کشور دارای گسست بوده و کُردها در سه منطقۀ جزیره به مرکزیت “قامیشلو” ، “کویانی” و “عفرین” زندگی می کنند . از دیگر سو به این اقدام نوعی تلاش از سوی حزب اتحاد دمکراتیک برای توسعه هژمونی خود بر این مناطق در برابر دیگر گروه های سیاسی کرد با سابقه در این مناطق است. همچنین “حزب اتحاد دمکراتیک” به عنوان شاخه سوری پ.ک.ک با این رویکرد خود در پی آن است که مانع از گسترش نفوذ ترکیه، دشمن سرسخت پ.ک.ک، در سوریه شود. تعقیب سیاست های پ.ک.ک و رهبران این حزب در قندیل یکی از مشخصات حزب اتحاد دمکراتیک در سال های فعالیت خود است.
در پی نفوذ و سیطره حزب اتحاد دمکراتیک به رهبری “صالح مسلم” در مناطق کردنشین سوریه، حوزه کردی در سوریه از نظر سیاسی مسیر متفاوتی نسبت به اپوزسیون سوریه در پیش گرفت. سکوت معنادار نظام حاکم بر سوریه در باره اتفاقات روی داده در مناطق کردنشین سوریه ،همزمان با حضور نیروهای وابسته به دولت اسد در این مناطق موجب بروز تردیدهایی درباره ماهیت تحولات جاری در حوزه کردی سوریه شده است. سفر ماه گذشته وزیر دفاع سوریه به یکی از این مناطق نمونه ای از مصالحه اعلام نشده دولت سوریه با اتحادیه دمکراتیک است. نظام حاکم برسوریه در خلال سیاست های خود در حوزه کردنشین گذشته از آنکه با سیاست مماشات و همراهی با اتحادیه دمکراتیک (PYD) به رهبری صالح مسلم، زمینه فعالیت گسترده این حزب را مهیا کرده است و همچنین از هدر رفتن توان نیروهای نظامی خود در این مناطق و به این ترتیب از گسترش جنگ و درگیری در این مناطق نیز جلوگیری کرده است. همچنین با این اقدام دولت اسد ،دولت ترکیه و حزب “آک” (آک پارتی) در موقعیت دشواری قرار گرفته است؛ چرا که دولت ترکیه یکی از حامیان اصلی اپوزسیون مسلح سوریه در کنار مرزهای خود با حزب وابسته به پ.ک.ک روبرو است که رودرروی سیاست های منطقه ای ترکیه است.
از بعد داخلی اما احزاب اصلی کرد سوریه نسبت به سیاست های اتحادیه دمکراتیک چندان همدل و همراه نبوده و احزابی نظیر “ال پارتی” به رهبری “عبدالحکیم بشار” و “حزب آزادی” به رهبری “مصطفی جامعه” وضعیت موجود در مناطق کردنشین سوریه را نه به عنوان انقلابی واقعی بلکه ناشی از سیاست های دولت و نیز حضور مسلحانه اتحادیه دمکراتیک در منطقه ارزیابی می کنند.
درگیری های نظامی میان حزب اتحاد دمکراتیک با گروه های سلفی و تندروی حاضر در منطقه همچون داعش و انصره هم بر پیچیدگی وضع افزوده است. حزب حاکم بر کردستان سوریه یعنی حزب اتحاد دمکراتیک تاکنون از جلب حمایت های سیاسی بین المللی ،چه از سوی طرف های غربی و چه از میان کشورهای عربی منطقه ناموفق بوده است.
در صورت تغییر موازنه به نفع دولت یا گروه های اپوزسیون سوری اوضاع مناطق کردنشین چندان با ثبات باقی نخواهد ماند. بازگشت سیطره دولت سوریه به معنای پایان فعالیت علنی احزاب وابسته به پ.ک.ک در کردستان سوریه خواهد بود کما اینکه تغییر نظام سوریه و پیروزی اپوزسیون هم موجب بروز تنش های سخت با حزب اتحادیه دمکراتیک خواهد بود. بهترین وضعیت برای این حزب اقماری پ.ک.ک تداوم وضع موجود تا آینده ای نامعلوم است،وضعیتی که استمرار آن چندان روشن نیست.