عدم اعتماد دولت به آینده توافقنامه ژنو دلیل عقد قرارداد تهاتر نفت با روسیه میباشد
محمدرضا سبزعلی‌پور رئیس مرکز تجارت جهانی ایران و رئیس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی در اولین نشست ماهانه خود در سال جدید با اعضاء مرکز جامع صادراتی ایران طی سخنانی در حضور جمعی از فعالان اقتصادی و مدیران بخش خصوصی اظهار داشت: چند ماهی است که مقامات ایران و روسیه سرگرم مذاکره برای انعقاد قرارداد تهاتر* نفت در برابر غذا می‌باشند که براساس این قرارداد، ایران متعهد می‌گردد تا روزانه۵۰۰ هزار بشکه نفت خام به آن کشور صادر نموده و در برابر آن غذا و کالاهای اساسی دریافت نماید.
به گزارش بولتن نیوز، هرچند اجرای این قرارداد موجب می‌شود تا صادرات نفت ایران نسبت به سال گذشته افزایش یابد اما ابهامات و سؤالات بی‌پاسخی در خصوص این قرارداد وجود دارد که متأسفانه هیچ مقام مسئولی تاکنون در این زمینه رفع ابهام و شفاف سازی ننموده است لکن از این فرصت استفاده نموده جرئیات و دلایل انعقاد قرارداد تهاتر نفت در برابر کالا بین ایران و روسیه را مورد واکاوی قرار می‌دهیم تا شاید موجب شفافیت و رفع برخی از ابهامات گردد.
وی افزود: این تفاهمنامه هنوز بطور کامل نهایی نشده و به امضاء مسئولین امر نرسیده است ولیکن مقامات ذیربط دو کشور در حال مذاکره نهایی بمنظور تعین قیمت نفت صادراتی جهت عقد قرارداد تهاتر نفت با کالا بین ایران و روسیه می‌باشند. ضمناً مبلغ این قرارداد حدود۲۰ میلیارد دلار تعیین گردیده و مدت زمان اجرای این پروژه تقریباً ۳ سال خواهد بود. اما موضوع قابل توجه این است که اولاً معامله تهاتر چیست و چه موقع مبادرت به عقد چنین قراردادهایی می‌کنند. تهاتر یا مبادله کالا به کالا، قدیمی‌ترین شکل انجام معاملات در جهان بشمار می‌رود. بازار تهاتر، بازاری است که معاملات در آن براساس مبادله مستقیم کالا یا خدمات یک طرف تجاری با کالا و خدمات طرف دیگر بدون دخالت پول صورت می‌گیرد. در تهاتر سنتی، بدلیل محدود بودن کالا و خدمات و تطابق زیاد نیاز‌ها و تولیدات دو طرف، معاملات کاملاً به صورت مستقیم و پایاپای انجام می‌شد ولی امروزه به علت تنوع و گستردگی نیاز‌ها و تولیدات امکان تبادل مستقیم بین دو طرف بسیار کمتر است. اما اینکه چه زمانی مبادرت به عقد چنین قراردادهایی می‌کنند باید عرض کنم زمانیکه پولی در بساط نبوده و یا آینده مبهم و نامشخص باشد، گرایش بسمت اینگونه معاملات بیشتر می‌شود.
وی تأکید نمود: در جائیکه اوضاع اقتصادی جامعه خوب بوده و آینده روشنی در پیش باشد و پول هم به اندازه کافی وجود داشته باشد هیچ شخص حقیقی و حقوقی و حتی دولتی تمایل به انجام معامله تهاتر و یا پایاپای نخواهد داشت زیرا در شرایط طبیعی، هر کسی کالای خود را به بهترین قیمت می‌فروشد و با پول خود، بهترین و با کیفیت‌ترین کالای مورد نیاز خود را به پایین‌ترین قیمت خریداری می‌کند. حال باتوجه به توضیحات ارائه شده، سؤال اصلی اینجاست که در این برهه از زمان چرا دولت تن به عقد قرارداد تهاتر نفت داده است؟ مگر دولت تجربه تلخ معاملات تهاتر با چین و هند را فراموش کرده است؟ مگر دولت درحال مذاکره با ۵ قدرت بر‌تر جهان جهت حل اختلافات برنامه اتمی ایران نیست؟ مگر وزیر محترم امورخارجه کشورمان اعلام نفرمودند که این دور از مذاکرات، احتمالاً آخرین دور مرور موضوعات مهم بوده و توافق نهایی با ۱+۵ نزدیک است؟!! مگر بار‌ها اعلام نکرده‌اند که بزودی تحریم‌ها از بین خواهند رفت؟ و… ده‌ها خبر دیگر.
علیپور افزود: حال زمانیکه بنابه اذعان دولت، اوضاع رو به بهبود است و توافق نهایی هم نزدیک میباشد و بزودی پولهای بولکه شده ایران هم آزاد خواهد شد پس چرا اینقدر بی‌تاب و تحمل بوده و دستی دستی چوب حراج به اموال خود زده، به استقبال تحریمهای جدید بین المللی می‌روند و ایران را نیز درگیر قراردادی می‌کند که تا چند سال به یک کشور بیگانه وابسته باشیم؟ زمانیکه قرارداد تهاتری را با کشوری امضاء می‌کنیم عملاً خودمان را به آن کشور وابسته کرده و آن کشور را هم سالیان سال بر ایران غالب می‌کنیم. در معاملات پایاپای و تهاتری که به این شکل به پیشوازشان می‌رویم مجبور به پذیرش شرایطی می‌گردیم که اصلاً معقول منطقی نمی‌باشد. طرف مقابل، کالایمان را ارزان‌تر می‌خرد و بقول معروف (بز خری) می‌کند و برعکس کالاهای خود راگران‌تر به ما می‌فروشد، بهترین کالا را از ما می‌خرد و بلعکس حق انتخاب کالا را از ما سلب کرده و هر کالای بی‌کیفیتی را که خودش می‌خواهد به ما می‌فروشد، کالا را از ما زود‌تر می‌گرد و متقابلاً کالای خود را هر وقت دلش بخواهد به ما می‌دهد وووو….
وی اظهار داشت: در ارتباط با قرارداد تهاتر نفت با کشور روسیه قرار بر این است که روزی ۵۰۰ هزار بشکه نفت مرغوب ایران را با قیمتی پایین‌تر از قیمت جهانی به آن کشور بدهیم و بجای آن کالای اساسی بگیرم لکن باید عرض کنم که روسیه نه تنها در تولید مواد غذایی البته بجز مشروبات الکلی سر‌شناس و صاحب برند نیست بلکه غالباً خود محتاج جهان خارج میباشد پس مشخص نیست که چه کالایی را به ایران صادر خواهد نمود؟ یا از این به بعد بازارهای ایران مملو از کالاهای بی‌کیفیت روسی خواهد شد و یا اینکه دولت مجبور خواهد شد تا در ازاء نفت صادر شده تجهیزات نظامی وارد کند!! خوب اگر اوضاع اقتصادی ایران بعد از توافقنامه ژنو رو به بهبود میباشد پس آیا بهتر نیست که دولت دو سه ماهی صبر کند و در شرایط صلح، نفت خود را به قیمت جهانی بفروشد و با ارز حاصل از صادرات نفت، با قدرت چانه زنی و حق انتخاب بالا، بهترین کالا و خدمات را از هر جای دنیا که می‌خواهد بخرد؟.
رئیس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی تصریح نمود: فقط در یک صورت می‌توان کار دولت در عقد قرارداد تهاتر نفت با روسیه را توجیه کرد و آنهم این است که دولت شدیداً کمبود نقدینگی داشته باشد که البته دارد و آینده اقتصاد ایران را هم روشن نبیند و برخلاف اظهار و نظر‌ها، نسبت به آینده و نتیجه توافقنامه ژنو خوشبین نباشد و این را هم بداند که تحریم‌ها فعلاً پا برجا بوده و پولهای نفت ایران هم نزد خریداران بلوکه خواهد ماند. در اینصورت قرارداد تهاتر نفت با روسیه قابل دفاع بوده و باید منتظر قراردادهای تهاتر و پایاپای دیگری با کشورهای جهان باشیم. هرچند در چنین شرایطی می‌بایست منتظر تحریمهای بیشتری هم باشیم، درکل رابطه‌ای مشترکی بین قراردادهای تهاتر و تحریمهای بین المللی وجود دارد و آن اینکه هر چه تعداد قراردادهای تهاتر بیشتر شود متقابلاً تحریمهای بین المللی برعلیه ایران نیز بیشتر خواهد شد و برعکس هرچه این نوع مبادلات اقتصادی کمتر شود اوضاع روز به روز بهتر شده و احتمالاً تحریم‌ها کاهش خواهند یافت.
رئیس مرکز تجارت جهانی ایران خاطرنشان کرد: هرچند با عقد این قرارداد، ۵۰ درصد صادرات نفت ایران افزایش خواهد یافت و تقریباً به ۵/۱ میلیون بشکه در روز خواهد رسید و ظاهراً این حرکت به نفع ایران خواهد بود اما بیش از ما، کشور روسیه بشدت بدنبال راههای افزایش همکاری با ایران است و این تحرکات نشان می‌دهد روسیه در رقابت شرکت‌ها و کشورهای بزرگ جهان در تلاش است تا منافع خود را تأمین کرده و از این رقابت عقب نماند. در حال حاضر روسیه با کنار گذاشتن عربستان به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شده بطوریکه ظرفیت تولید روزانه نفت این کشور بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز بوده که از این میزان بیش از۷ .۴ میلیون بشکه آن را صادر و حدود ۵/۸ میلیون بشکه آن را پالایش می‌کند. با این وجود، پس از تحریم واردات نفت ایران توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا، این روز‌ها نفت خام «اورال» روسیه مشتریان متعددی در قاره اروپا برای خود دست و پا کرده است. لذا با کاهش و سپس توقف صادرات نفت ایران به اروپا، روس‌ها از این فرصت طلایی برای تصاحب بازارهای نفتی ایران در اتحادیه اروپا استفاده کرده و طبق آمارهای رسمی فقط صادرات نفت اورال روسیه به اروپا از مرز دو میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه در روز عبور کرده است. مع الوصف بنفع ایران میباشد تا دولت محترم فعلاً عقد قرارداد تهاتر نفت با روسیه را به تعویق انداخته و مذاکرات ژنو را با قدرت تمام به پیش ببرد تا شاید با رفع تحریم‌ها، راه برای صادرات بیشتر نفت ایران هموار شده و بجای صادرات نفت در برابر غذا، قراردادهای آینده به فروش نقدی مبدل گشته و در ضمن بازارهای جهانی خود را نیز حفظ کنیم.
*. معامله تهاتر، مبادله مستقيم يک کالا يا خدمات در برابر يکديگر بدون واسطه پول است.
