مذاکره برای واردات آب به ایران
بحران تنها وقوع حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله نیست و کمبود آب می‌تواند به مراتب شرایط سخت تری را برای شهرهایی مانند تهران رقم بزند. بحرانی که بر اساس گزارش سازمان‌های جهانی پیش بینی می‌شود، الان چهره واقعی خود را نشان می‌دهد.
به نوشته ابتکار، وزارت نیرو به عنوان متولی اصلی آب در کشور صریحا از وجود بحران در تامین آب ده‌ها شهر کشور خبر داد و صحبت از جیره بندی به میان آورد. به بیان دیگر اگر همین امروز بحران آب را جدی نگرفته و آن را در مدتی کوتاه حل نکنیم، دور نیست که شاهد مرگ تهران و سایر شهر‌ها باشیم. این یک تهدید خیالی نیست، واقعیت تلخی است که بی‌هیچ تعارفی از راه خواهد رسید چون بدون آب، زندگی به مرگ خواهد انجامید.
از سوی دیگر زمزمه‌هایی مبنی بر واردات آب به کشور به گوش می‌رسد به گونه‌ای که وزیر نیرو در مورد خواسته برخی نمایندگان مبنی بر واردات آب از سایر کشور‌ها تاکید کرد: می‌توان از کشورهایی که با آن‌ها تعاملاتی داریم آب وارد کنیم اما احتمال تغییر در تعاملات است و وابستگی در مساله آب به هیچ وجه خوشایند نیست.
حمید چیت‌چیان در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: موضوع واردات آب را مطالعه می‌کنیم و با برخی کشور‌ها مذاکراتی دراین زمینه انجام داده‌ایم. وی تصریح کرد: در زمینه واردات آب نیاز به مطالعات جامع، فنی، اقتصادی و محیطی زیستی باید انجام شود که در حال انجام است.
این عضو کابینه دولت یازدهم با تاکید بر این‌که مطالعات در زمینه واردات آب مطلبی نیست که سریع الوصول باشد گفت: روی این مساله نمی‌توان به صورت جدی حساب کرد و برای آن زمان نیاز است. چیت‌چیان در مورد وابستگی کشور با واردات آب گفت: واردات آب وابستگی ایجاد می‌کند. ممکن است در صورتی که واقعا نیازمند واردات باشیم این کار انجام شود البته با تعاملاتی که با کشورهای همسایه داریم جوابگو خواهد بود.
وی در پایان در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال تغییر تعاملات با کشوری که از آن آب وارد می‌کنیم وجود دارد گفت: ممکن است تعاملاتمان تغییر کند بنابراین وابستگی در مساله آب به هیچ وجه خوشایند نیست. چندی است که برخی نمایندگان به شدت پیگیر واردات آب از سایر کشور‌ها هستند در حالی که گفته می‌شود کشورمان نیاز به مدیریت آب دارد.
این در حالی است که معاون وزیر نیرو با اشاره به توزیع مصارف آب در کشور با اشاره به توزیع مصارف آب گفت: ایران کشوری کشاورزی است بنابراین سهم اصلی مصرف آب در بخش کشاورزی است اما با توسعه شهرنشینی این موضوع تغییر پیدا می‌کند. وی با اشاره به مجموعه بسیار قوی شرکت‌های خصوصی در ایران در حوزه آب گفت: در ایران بیش از ۱۲۶ شرکت تخصصی مهندسین مشاور وجود دارد و ۲۰ مجموعه پیمانکاری فعال هستند. قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین سد قوسی جهان در ایران ساخته شده و قنات تاریخ ثبت شده ۱۵۰۰ ساله دارد که یقینا تاریخ احداث قنات به بیش از این مقدار می‌رسد.
وی با اشاره به شرایط فعلی کشور اظهار کرد: اکنون در ایران در رده‌های اول توسعه منابع آب است و برای رفع چالش‌ها تلاش می‌کند. در این راستا سدهای مخزنی برای جریان توزیع زمانی و مکانی ساخته شده و در کشور حتما نیاز به شبکه آب زهکشی داریم. عملکرد شهر‌ها و شهروندان باید تغییر کند و قیمت انرژی باید اصلاح شود. وی ادامه داد: بیش از ۹۰ سد مخزن بزرگ اجرا شده و در بخش تامین آب شرب سرمایه‌گذاری می‌شود. در بخش پوشش فاضلاب در رده قابل قبولی هستیم. وی افزود: در حوزه آب اصلاح بهره وری آب، افزایش ظرفیت‌های منابع آبی و استفاده از روشهای استحصال جدید آب مثل استفاده از آب شور دریا و بازچرخانی آب صورت می‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: وجود مجموعه مربوط به خشکسالی در ایران فسلسفه درستی دارد و کشورمان تاوان بسیار سنگین خشکسالی‌های وسیع جهان را می‌دهد. وی در پایان خاطرنشان کرد: از نواحی غربی کشور ما که سوریه، عراق و عربستان هستند ریزگرد‌ها حرکت می‌کنند و ۱۵ استان کشور را تحت پوشش قرار می‌دهند.
احتمال واردات آب از تاجیکستان
در همین ارتباط ایسنا نوشت: ایران به دنبال منابع آبی بیشتر است و برخی از مسؤلان معتقدند که این منابع آبی را باید در تاجیکستان جستجو کرد. مشکل در نحوه رسیدن به منابع آبی موجود در کوه‌های تاجیکستان است که صد‌ها کیلومتر با ایران فاصله دارند. یکی از مسؤلان استان خراسان پیشنهاد جدید و جالبی را مبنی بر ساخت یک خط لوله ارائه داده است. اگرچه این طرح قدری غیرواقع بینانه به نظر می‌رسد، اما نشان دهنده عزم ایران برای واردات آب از تاجیکستان است.
طرح محمدرضا محسن شامل انتقال آب دریاچه سارز در جمهوری تاجیکستان است. دریاچه سارز که در یک منطقه بسیار زلزله خیز واقع شده و در نتیجه بروز یک زمین لرزه که ۱۰۰ سال قبل در این منطقه رخ داد، بوجود آمده است. نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که این خط لوله ۶۰۰ کیلومتر طول خواهد داشت تا از گورنو- بدخشان در شرق تاجیکستان به خراسان برسد. مشکل این خط لوله بعد مسافت نیست بلکه سختی راه است.
دریاچه سارز در یک منطقه دور افتاده واقع شده است. جاده‌ای که به این دریاچه منتهی می‌شود بسیار باریک است در حالیکه مسیر خط لوله باید ۱۰ تا ۱۲ متر عرض داشته باشد. همیجان اُریپوف یکی از مقامات وزارت انرژی تاجیکستان گفت: هنوز راهی برای انتقال آب از دریاچه سارِز به ایران وجود دارد.
اوریپوف گفت: طرحهایی برای احداث نیروگاه برق آبی دشتیجام در جنوب دریاچه وجود داشته و آب این دریاچه پس از انتقال به نیروگاه می‌تواند وارد خط لوله پیشنهادی شود. اوریپوف گفت از سال ۲۰۱۲ در حال مذاکره با مسؤلان ایرانی درباره صادرات آب بوده است. او گفت: ایده صادرات آب به ایران به ۱۰ سال قبل بازمی گردد، زمانی که ایران نامه‌ای درباره صادرات آب به امام علی رحمان رییس جمهور‌تاجیکستان ارسال و برای سرمایه‌گذاری سه میلیارد دلاری در پروژه‌ای برای انتقال آب به استان خراسان اعلام آمادگی کرد.
گزارش‌ها حاکی از این است که این پیشنهاد اولیه لغو شد اما در سال ۲۰۰۷ ایران و تاجیکستان قراردادی را برای صادرات آب از تاجیکستان به ایران امضا کردند و در واقع تا شروع سال ۲۰۱۳ تاجیکستان باید روزانه یک میلیارد متر مکعب آب آشامیدنی به ایران منتقل می‌کرد که این امر تاکنون محقق نشده است. راههای دیگری برای انتقال آب به ایران پیشنهاد شده است. ایران پیش‌تر انتقال آب به وسیله راه‌آهن را مطرح و با اشاره به تبادل آب و نفت این قرارداد را برای تاجیکستان شیرین کرده بود.
