عربستان خطرناک‌ترین کشور اردوگاه سلفی‌گری

 روزنامه گاردین در گزارشی نوشت: شاید دولت عربستان ارتباط با داعش را تکذیب کند اما ترویج اسلام افراطی چیزی نیست که غرب دیگر توان چشم پوشی از آن را داشته باشد.

به گزارش گاردین، داعش که حال از برخی ابعاد به عنوان «توانمندترین نیروی نظامی در خاورمیانه بیرون از اسرائیل» توصیف می شود، در صدر دستورکار جهانی قرار گرفته است. طبیعتا بحث هایی در مورد ریشه های این گروه و حامیانش مطرح می شود.

قابل توجه است که به خصوص دولت عربستان تلاش می کند پیوندهای خود با این گروه تروریستی را تکذیب کند. طی دو هفته گذشته، سفیر نه چندان عالی رتبه عربستان در انگلیس نامه بسیار دقیقی را به گاردین نوشت. این سفیر مطلب مطبوعاتی نیز در همین سطح منتشر کرد و هفته گذشته نیز یکی از مفتی های اعظم عربستان طی اظهاراتی، اقدامات داعش را محکوم کرد. این موضع گیری ها با کمک 100 میلیون دلاری عربستان به برنامه مبارزه با تروریسم سازمان ملل همراه بود.

با وجود آنکه عربستان از لحاظ فنی حامی مالی داعش نیست اما تفسیر بنیادگرایی سلفی گونه ای از اسلام را ترویج کرده که به فضای جریان اصلی سنی دست درازی کرده است. همین مسئله باعث ایجاد شرایطی در داخل و خارج از این کشور شده که پرورش افراط گرایان را به دنبال داشته است.

روحانیت، نیروی قدرتمندی در عربستان سعودی است. نفوذ آن ناشی از این واقعیت است که خانواده سلطنتی با شیوخ پیمان رسمی دارد و بر اساس آن آل سعود می تواند از قدرت سیاسی برخوردار باشد، در حالیکه این نهاد مذهبی حق دیکته کردن شخصیت ملی عربستان را دارد. این دیدگاه همچنین از سوی بازیگران دولتی و غیردولتی، به خارج از مرزها نیز صادر شده است؛ بر این اساس دولت عربستان کمک های مالی را به مساجد و سازمان های خیریه در کشورهای مسلمان اختصاص می دهد و از این طریق بر نفوذ خود می افزاید و دومی هم با ثروت شخصی و اشتیاق شهروندان در این مسیر گام بر می دارد.

اسامه بن لادن ترکیب عالی این دو بود، یک بازیگر غیردولتی با انگیزه های شخصی که در مدارس و مساجد جده تندرو شد. اما به نظر می رسد حتی عربستان هم کم کم بی پروایی این ترکیب را می بیند.

حصا بنت احمد الشیخ، عضو یکی از بانفوذترین خانواده های مذهبی در عربستان و خویشاوند مفتی اعظم هفته گذشته در مقاله ای برای روزنامه الریاض سعودی با اشاره به بیهودگی فتواهای اعلام شده در این پادشاهی، رکوردی از قرائت های مربوط به اقدامات افراطی عربستان از دهه 1980 میلادی را مطرح می کند که در زندگی عمومی مردم خفقان ایجاد کرده و به تکریم فرهنگ نفرت و مرگی پرداخته که به عقیده وی می توان در داعش دید.

دستگاه سعودی مردم خود و آن بخش از جهان بزرگتر اسلام که تحت نفوذ دارد را قربانی کرده و در عوض سعی کرده از آن نوع انقلاب مذهبی که در دهه 1970 تهدیدش می کرد، ایمن بماند. در شرایطی که تمرکز فوری در مقابل داعش نیازمند اقدامات عملی ضدتروریستی است، غرب دیگر نمی تواند چشم به روی تضادهای داخلی عربستان ببندد. همین مسائل باعث گسترش یک خانواده سلطنتی رو به فساد و هم پیمان غرب شده که بر جامعه ای ریاست می کند که اقلیت های مذهبی سرکوب می شوند و مردم به جرم سحر و جادوگری سرشان را از دست می دهند. شرایط فعلی تا جایی که به افراط گرایی اسلامی مربوط می شود دیگر کارساز نیست- نه برای سعودی ها و نه برای دول غربی که از آنها حمایت می کنند.

سلفی گری عربستان منشا گروه های اسلامی افراط گرا در جهان نیست اما بخشی از آن چیزی است که شاید تمایل دول عرب به خدمت به اسلام جهت کسب اعتبار مذهبی از طریق ابزار مناسب سیاسی محسوب می شود. این رهبران ضمن استفاده ابزاری از مذهب، هرگونه مخالفت مذهبی را سرکوب می کنند. ترکیب پول هنگفت و وزنه مذهب در عربستان که موطن اسلام محسوب می شود، این کشور را به خطرناک ترین عضو این اردوگاه تبدیل کرده است.

راه حل درازمدت برای ظهور دایمی جنبش های سیاسی اسلامی تندرو در گرفتن ژست های عمومی مانند کمک مالی به مبارزه با تروریسم یا بیانیه های پرطمطراق در محکومیت آن نیست بلکه در برچیدن تعالیم مذهبی تحت حمایت مالی دولتی است. در شرایطی که تهدیدات داعش رو به پیشروی است، محاسبات قدیمی دیگر به نفع دول عربی کارساز نیستند.