ناشران کشور: کتاب برای صدا و سیما معادل ساندویچ است
خبرگزاری کار ایران در گزارشی نظر چند تن از ناشران کتاب در ایران را منتشر کرده که معتقدند تلویزیون دولتی ایران که خود را “رسانه ملی” معرفی می‌کند، کاری برای تبلیغ کتاب و کتابخوانی در کشور انجام نمی‌دهد.
خبرگزاری کار ایران (ایلنا) روز شنبه، ۲۲ شهریور در گزارشی نوشت، ۲۳ شبکه‌ی سراسری تلویزیونی هر صبح و شام انبوهی از برنامه‌های غیرمفید، تکراری، تبلیغاتی و حتی مخرب برای تماشاگران گروه‌های سنی مختلف تولید و پخش می‌کنند و اما در این میان کتاب کمترین سهم را دارد.
حاتمی می‌افزاید، صدا و سیما برای خرید فیلم‌های خارجی هزینه می‌کند و پخش مستقیم فوتبال را با قیمت‌های کلان می‌خرد اما برای تبلیغ کتاب از ناشر پول می‌گیرد. به کتاب که می‌رسد ممیزی را وسط می‌کشد و نظر می‌دهد که کدام کتاب باشد و کدام نباشد.
محمدرضا حاتمی در ادامه می‌گوید «مشکل این است که در این رسانه به همه چیز سیاسی نگاه می‌شود… ما ۲۵ شبکه داریم چطور در حوزه‌ی کتاب کاری صورت نمی‌گیرد و برای تبلیغ‌اش از ما پول می‌خواهند؟ وقتی بورسیه‌های تحصیلی بجای اینکه به شاگردان اول داده شود، به فامیل و آشنایان مدیران داده می‌شود، دیگر انگیزه‌ای نمی‌ماند که کسی پایان‌نامه و تحقیق بنویسد. نتیجه این می‌شود که دانشجو برای کم کردن ناراحتی خود سراغ وایبر برود و جوک بسازد تا ذهنش آرام بگیرد.»
هر ثانیه تبلیغ ۵۰۰ هزار تومان
سیدرفیع احمد جواهری، مدیر انتشارات ابوعطا و نایب رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان می‌گوید: تعرفه تبلیغ حدود ثانیه‌ای ۵۰۰ هزار تومان است که اگر بخواهیم ۳۰ ثانیه برای تبلیغ درنظر بگیریم حدود ۱۵ میلیون تومان برای ناشر تمام می‌شود که با اوضاع فروش کتاب این هزینه‌ها غیرممکن است. اگر حتی ۹۰ درصد تخفیف دهند باز نمی‌توان کاری کرد.
محمود آموزگار، مدیر مسئول نشرکتاب آمه و نایب رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان معتقد است تبلیغ کتاب در تلویزیون در قبال پرداخت هزینه موضوعیت ندارد.
به نظر این ناشر، معمولاً کالاهایی در برنامه‌های تبلیغاتی تلویزیون تبلیغ می‌شوند که صرفاً تجاری بوده و انگیزه معرفی و فروش بیشتر هدف تبلیغات بوده و مطابق اصول حسابداری هزینه تبلیغات نیز جزو قیمت تمام شده کالا لحاظ می‌شود. صاحب کالا نه تنها امیدوار است که هزینه تبلیغاتش از محل فروش کالا جبران شود بلکه مجدانه در پی کسب سود نیز هست که با تولید انبوه کالا و فروش آن محقق می‌شود. کتاب چنین شرایطی را، دست‌کم در شرایط کنونی ندارد.
ایلنا در این گزارش نظر چندین ناشر ایرانی را جویا شده و منعکس کرده که جملگی یک پرسش دارند: «تلویزیون برای کتاب چه کرده است؟!»
محمدرضا حاتمی، مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران کتاب‌های دانشگاهی، می‌گوید: «صدا و سیما فقط کتاب‌هایی را تبلیغ می‌کند که ناشران آن پول می‌دهند. کتاب‌های آموزشی کنکور تبلیغ می‌شوند چون پول می‌دهند.»
این ناشر می‌افزاید: «ما چندین‌بار نامه نوشتیم اما گفتند که باید هزینه پرداخت کنیم. مبلغ درخواستی صدا و سیما در مقایسه با میزان فعالیتی که داریم و وضعیت تعطیلی نشر بسیار سنگین است.»
به نظر محمدرضا حاتمی “کتاب برای صدا و سیما معادل ساندویچ است”: «صدا و سیما می‌گوید برای تبلیغ هر کتاب باید ۳۰۰ هزار تومان پول بدهیم. اگر فکر کنیم کتاب کالایی تجاری مانند ساندویچ است باید این کالا جمع شود. اما اگر این کالا مبنای فکری دارد باید رسانه ملی مردم و دولت برای آن سرمایه‌گذاری کنند نه اینکه رسانه ملی برای تبلیغش تقاضای پول کند.»
علیرضا رییس‌دانا، مدیر انتشارات نگاه نیز به خبرگزاری ایلنا گفته است: «معرفی کتاب‌ها در صدا و سیما بر مبنای گذر از فیلترهای خاصی است بنابراین امری فراگیر نیست و مجموع برنامه معرفی کتاب در تمام شبکه‌های تلویزیونی شاید یک درصد هم نباشد. بعضا این برنامه‌ها جذابیتی زیادی ندارند و کم بیننده‌اند.»
رییس‌دانا می‌گوید: «چون تبلیغ کتاب در رسانه ملی هزینه‌بری بسیاری دارد، توان این کار را ندارد. تلویزیون هم تمایلی به تبلیغ کتاب ما ندارد و نمی‌توانیم اعتراضی کنیم. این سازمان عریض و طویل برای خود مقرراتی دارد و گوش‌اش هم به حرف امثال ما بدهکار نیست. تا زمانی که بخش خصوصی وارد میدان رسانه نشده و شبکه‌های خصوصی دایر نشود، نمی‌توان به یک رسانه دولتی دل بست.»
“وضعیت کتاب بسیار بحرانی است”
غلامحسین دولت‌آبادی، مدیر انتشارات آذرخش نیز می‌گوید: «ناشران حرفه‌ای باید در این رسانه به مردم معرفی شوند اما متأسفانه تبلیغ کتاب‌ها گزینشی انجام می‌شود و این مطلوب نیست چون شامل تمام افکار عمومی نمی‌شود و با وجود تکنولوژی دیجیتال و ماهواره‌ها، مردم به ماهواره‌ها گرایش دارند تا رسانه ملی.
مدیر انتشارات آذرخش معتقد است که وضعیت کتاب بسیار بحرانی است و در مسیر اقتصاد کتاب چالش بسیار بزرگی وجود دارد و برای جلوگیری از این اتفاق رسانه ملی می‌تواند نقش مهمی داشته باشد. اما در دوره‌ای که توان اقتصادی ناشران بسیار پایین است، چگونه می‌توان هزینه‌های سنگین برای تبلیغ کتاب در تلویزیون پرداخت؟
دولت‌آبادی هشدار می‌دهد که؛ حوزه نشر در آینده‌ی نزدیکی ورشکسته خواهد شد و ناشران فقط سعی می‌کنند که هزینه‌های جاری خود را پر کنند و در این میان رسانه ملی هم کالاهای مصرفی را تبلیغ می‌کند چون خروجی اقتصادی بالایی برای آنها دارد اما تبلیغ کتاب و کالای فرهنگی برای آن درآمدزایی ندارد.
به نظر این ناشر اکر تلویزیون دولتی ایران بخشی از هزینه‌هایی را که به قرارداد تهیه‌کنندگان سریال و برنامه‌ها اختصاص می‌دهد، برای کتاب درنظر گیرد، قدمی برای فرهنگ این مملکت برداشته است.
