نابودی میراث ملی در پی سکوت مسوولان
بافت تاریخی شیراز در معرض تخریب جدی قرار گرفته است. یک روز بلدوزر‌ها و عوامل نا‌شناس به جان خانه ارزشمند‌پور نواب می‌افتند، روز دیگر قدم فرا‌تر می‌گذارند و خانه تاریخی و ثبت ملی شده حلی ساز را تخریب می‌کنند. تخریب بناهایی که گفته می‌شود در راستای طرح توسعه حرم شاهچراغ قرار گرفته‌اند.
خبرگزاری میراث فرهنگی روز گذشته، ۱۹ آبان ماه از فعالیت گسترده بلدوزر‌ها در ضلع شرقی شاهچراغ و در نزدیکی خانه تخریب‌شده پورنواب و خانه ثبت‌شده اکبری خبر داد. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که شورای عالی معماری شهرسازی اجرای طرح توسعه ۵۷ هکتاری حرم شاهچراغ و تخریب خانه‌های تاریخی و فاقد ارزش تاریخی محله اسکندری شیراز را لغو کرده است.
بر اساس این گزارش یش از یک هفته از ابلاغ نامه شورای عالی شهرسازی و توقف طرح توسعه ۵۷ هکتاری حرم شاهچراغ به تولیت آستان شاهچراغ و تمامی دستگاه‌های شهری استان فارس نمی‌گذرد که صبح امروز لودر‌ها دوباره به درون بافت خزیدند و بدون توجه به قوانین و نامه شورای عالی معماری و شهرسازی فعالیت خود را در ضلع شرقی شاهچراغ و محله اسکندری آغاز کردند.
سیامک بصیری، مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی شیراز با اعلام این خبر به خبرگزاری میراث‌فرهنگی گفت: «درحالی صبح امروز بلدورز‌ها فعالیت خود را در بخشی از بافت تاریخی شیراز آغاز کردند که از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی هرگونه مداخله و اجرای طرح توسعه ۵۷ هکتاری حرم مطهر شاهچراغ لغو شده است».
او گفت: «هرچند که در این محدوده بلدوزر‌ها خانه‌های فاقد ارزش تاریخی را تخریب می‌کنند اما موضوعی که درحال‌حاضر اهمیت دارد بی‌توجهی به ضوابط موجود و دستور طرح توقف توسعه ۵۷ هکتاری شاهچراغ است. نامه‌ای که رونوشت آن را به تمامی نهادهای شهری استان فارس و تولیت آستان شاهچراغ اعلام شده بود».
درحال‌حاضر فعالیت لودر‌ها درحالی در ضلع شرقی بافت تاریخی شیراز با تخریب خانه‌های فاقد ارزش تاریخی آغاز شده که از سرنوشت سرنوشت خانه‌های ارزشمند تاریخی هیچ خبری نیست. این‌درحالی است که خانه تاریخی و ارزشمند شفیعی اردکانی در نزدیکی و تیرس فعالیت بلدوزر‌ها قرار دارد. خانه‌ای که پیش از این آستان شاهچراغ درصدد خریداری آن برآمده بود.
درد مزمن بافت تاریخی شیراز
تخریب بافت تاریخی شیراز از مدت‌ها پیش آغاز شده و علیرغم پیگیری و اطلاع رسانی فرهنگ دوستان، هیچ اقدامی در این خصوص صورت نگرفته و واکنش‌ها تنها به وعده‌های مسولینی که تی‌تر خبرگزاری‌ها می‌شود، منتهی شده است.
اردیبهشت سال ۹۱ بود که کلنگ‌ها بالا رفت و بر سر بخش مهمی از بافت تاریخی شیراز فرود آمد. اعتراض‌ها و تجمع‌ها شدت گرفت و دوستداران و فعالان میراث‌فرهنگی در نامه‌ای به رهبری خواستار توقف پروژه بین‌الحرمین شدند. اما با گذشت یکسال از فاجعه تخریب بافت تاریخی شیراز در سال ۹۰، مسئولان استانی و شهری با آوردن چندین دستگاه لودر سردر کاشی کاری‌شده مسجد نو و قسمت الحاقی خانه ثبتی صابر باز هم شرایط تعرض به بافت را فراهم کردند.
خانه صابر که متعلق به دوره قاجاریه است، یکی از محدود خانه‌های تاریخی بافت شیراز محسوب می‌شود که دارای قناتی است که آب از آن برداشته می‌شود و متشکل از حوض نقاشی‌شده و سقف چوبی ارزشمندی است که آن را منسوب به دوره زندیه می‌دانند. براساس گفته کار‌شناسان، خانه صابر دارای هشتی و راهروی ورودی بوده است که هشتی آن حدود ۱۵ سال پیش توسط شهرداری تخریب شد و راهروی باقی مانده نیز در سال ۹۱ توسط وزارت مسکن از بین رفت. این درحالی است که خانه صابر در فهرست میراث ملی ثبت شده و دارای معماری اررزشمندی است.
کمتر از یکماه بعد در اوایل خرداد ۹۱ پروژه کنارگذر شاهچراغ نزدیک به ۱۰۰ بنا را در بافت تاریخی شیراز تخریب کرد. از این تعداد بیش از ۲۰ بنا کاملا تاریخی و واجد ارزش‌های معماری بودند. خانه «دادگر» کاملا با خاک یکسان و تعرض به ضلع شمالی خانه صابر باعث رانش و تخریب دیوار آن شد.
روند تخریب بافت تاریخی شهر شیراز تا کنون ادامه داشته و طی ماههای گذشته بسیاری از دوستداران تاریخ و میراث ملی ایران به آن واکنش نشان دادند. نتیجه این واکنش‌ها وعده‌هایی بود که به نظر می‌رسد تلاشی برای عملی شدن آن صورت نگرفت و تنها به نوعی شانه خالی کردن مسوولان از زیر بار فشار فرهنگ دوستان بود.
بی‌کفایتی مسوولان در حفظ میراث ملی
شهریورماه امسال هجوم یکباره بلدوزر‌ها و لودرهای مکانیکی در بافت تاریخی شیراز درحالی فضای ناخوشایندی را در یکی از تاریخی‌ترین شهرهای ایران ایجاد کرد که نه‌تن‌ها حامیان میراث‌فرهنگی که مردم هم نتوانستند مانع از تخریب یکی از بناهای ارزشمند این شهر شوند. بیش از ۵۰ درصد از خانه واجد ارزش تاریخی پورنواب با مجوز راه تخریب شد و ضلع شمالی خانه و دو سوم از هشتی آن از بین رفت که هنوز عاملان اصلی این تخریب‌ها توسط حراست و اداره حقوقی سازمان میراث‌فرهنگی کشور شناسایی نشده‌اند.
پس از اعتراض چندین ماهه به بی‌تفاوتی مسوولان و سازمان‌های ذیربط به تخریب بافت تاریخی شیراز، پیروز حناچی، دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری میراث فرهنگی، در پاسخ به این سوال که آیا مصوبه‌ای برای توسعه حریم شاهچراغ در این شورا موجود است ابراز کرد: «از دوره احمدی‌نژاد مصوبه‌ای در خصوص کلیات این طرح به وزارت راه و شهرسازی ارجاع داده شد اما جزئیات آن در طرح تفصیلی و کمیسیون ماده ۵ و حتی در شورای عالی معماری و شهرسازی عنوان نشده است.»
وی افزود: «به طور حتم هیچ‌گونه مصوبه‌ای برای تخریب بافت تاریخی و یا خانه‌های ثبت‌شده اطراف این حرم وجود نداشته و حتی هیچ مجوزی از سوی این شورا ارائه نشده است. البته هنوز پرونده قدیمی این مصوبه را ندیدم اما مطمئنم شورای عالی معماری و شهرسازی هیچ‌گونه مجوزی مبنی بر تخریب بافت تاریخی نداده است.»
حناچی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه در درجه اول این خود سازمان میراث فرهنگی است که باید حساسیت نشان دهد اذعان داشت: «در حال بررسی هستیم و جلساتی با استانداری و شهرداری استان فارس در وزارت راه خواهیم داشت اما اگر این توسعه به بهای تخریب آثار فرهنگی و میراث ملی باشد قطعا عکس‌العمل نشان می‌دهیم.
پیروز حناچی در حالی در پایان سخنانش وعده عکس العمل در مقابل تخریب آثار تاریخی و میراث ملی را داده بود که با گذشت دو ماه از وعده همچنان بولدوزر‌ها به جان آثار تاریخی شیراز افتاده و روند تخریب ادامه دارد. در همین زمینه گفتنی است پس از تخریب یک باب خانه تاریخی به نام حلی ساز در بافت تاریخی شیرازکه به شماره ۸۹۷۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده راس ساعت ۳۰/۲ بامداد روزپنجشنبه۱/۸/۹۳ مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس طی نامه‌های متعدد از مسئولین شهر، استان و کشور و مقامات قضایی خواستار توقف عملیات و برخورد قانونی با عوامل تخریب خانه و جلوگیری از وقوع مجدد تخریب بنا‌ها در بافت تاریخی شیراز شد که در طی دو هفته گذشته همه این درخواست‌ها بی‌پاسخ مانده است و در پی بی‌کفایتی مسوولان دولت‌های دهم و یازدهم، میراث ملی ایرانیان یک به یک نابود می‌شود.
منبع: راه دیگر
