پان ایرانیسم در اصل برای اتحاد سرزمین های ایرانی که طی قراردادهای استعماری و ننگینی چون گلستان،ترکمنچای،پاریس،آخال و … از یکدیگر منفک شده اند به وجود آمده است و هدف غایی آن ایجاد ایران بزرگ است.در مورد این سرزمین ها و مردمان پیش از هر چیز یادآوری دو نکته بایسته است : 1)از دید ما مردمان سرزمین ها و شهرهایی که طی این عقود از ایران مرکزی جدا گشته اند مردمانی ایرانی اند و این سرزمین ها نیز بخش هایی از ایران می باشند. در واقع این سرزمین ها هر یک به گونه ای ایرانی و فارسی اند.بخارا و سمرقد یادآور سرچشمه های ی زبان فارسی و خراسان بزرگ اند.شهرهای قفقاز یادآور سرزمین های ایرانی اند که پیش تسلط روس های بر این ناحیه زبان فارسی زبان رسمی و رایج آن به شمار می رفت. 2)از سوی دیگر همه این قراردادهای ننگین از نظر پان ایرانیست ها ،تحمیلی و حاصل اکراه و اجبار و فشار بر دولت وقت ایران بوده و در نتیجه قرارداد هایی هستند باطل و بلااثر. اما پرسشی که همه روزه از پان ایرانیست ها در مورد پرسیده می شود این است که پان ایرانیسم از چه طریقی در صدد یکپارچه کردن سرزمین های جدا شده از ایران مرکز می باشد،در حالیکه در هر کدام از آنها اکنون دولتی برپا است و حکومتی جداگانه دارند؟ پاسخ ما به این امر به صورت خلاصه و مفید این است که : هدف پان ایرانیسم متحد کردن این سرزمین ها با ایران مرکزی با زور سر نیزه و یا تشکیل یک حکومت و دولت یکسان برای همه این کشورها !!! نمی باشد.از سوی دیگر برقراری دولت مستقل در این سرزمین ها منافی هویت و تاریخ و فرهنگ مردمان این سرزمین ها نمی باشد.هر چند پس از فروپاشی شوروی ایران یک فرصت بزرگ و طلایی را برای تشکیل ایران بزرگ از دست داد (در این مورد به این نوشتار توجه شود) و بعضا دولتهای ضد ایرانی و استعمار ساخته که تحت نفوذ قدرت های غربی و استعماری می باشند ،تشکیل گردید، اما امروزه ما در وهله نخست باید از حقوق ِ فرهنگ ایرانی در این مناطق حمایت نماییم و اجازه ندهیم در چنین شرایطی فرهنگ ایرانی قربانی دسیسه های استعمارگران گردد.(سیاستی که هم اکنون از طرف رژیم باکو در ایران شمالی در حال اجرا است) از سوی دیگر ایران باید در آغاز پیوندهای خود را با دولت های همسو در نواحی آسیای میانه و قفقاز بیشتر کند.برای نمونه افزایش همکاری های اقتصادی و نظامی و فرهنگی با کشورهای همزبان و هم تاریخ و هم نژادی چون تاجیکستان و ارمنستان پله نخست در این مسیر می باشد. استفاده از ظرفیت های سازمان همکاری های اقتصادی اکو و تبدیل آن به یک سازمان که در جغرافیای ایران بزرگ همچون اتحادیه ای پیوند دهنده عمل می نماید (مدل اتحادیه اروپا نمونه ی مطلوبی در این مورد می تواند باشد) و یا تشکیل اتحادیه کشورهای پارسی زبان و یا ایجاد اتحادیه ای متشکل از ایران،تاجیکستان و ارمنستان (در مرحله نخست) و ایجاد نهادهای مشترک اقتصادی و نظامی با این کشورها نیز از استراتژی های ما می باشد. در مراحل بعدی تشکیل یک کنفدراسیون و یا فدراسیون ِ متشکل از کشورهای همسو ،ایده آل پان ایرانیست ها در وضعیت کنونی جهان می باشد.در سمت مشرق همسویی با کردها و تعامل صحیح با گروه و تبدیل شدن ایران به یک وزنه در کردستانات و حمایت مادی و معنوی از شیعیان عراق از وظایف یک دولت ایرانی از دید پان ایرانیسم می باشد. تشکیل فرهنگستان زیان فارسی میان کشورهای فارسی زبان منطقه ،تبادل دانشجو میان ایران،افغانستان و تاجیکستان و حتی ارمنستان و اران در این راه به استواری پیوندهای دیرین کمک خواهد نمود. در مورد تحقق چنین آرمان نیز تذکر دو نکته بنیادی و اساسی بایسته به نظر می رسد : الف) رسیدن به این آرمان ها و اجرای سیاست های پان ایرانیستی در سیاست خارجی ایران بدون داشتن یک حاکمیت ملی که منافع ملت و ایران را در نظر داشته باشد دور از انظار است.دولت ج.ا تا کنون فرصت های بسیاری را در ارتباط با پیوند با سایر تیره های جامعه بزرگ ایرانی از دست داده است.حاکمیت فرقه ای در قفقاز،افغانستان،آسیای میانه و به ویژه در اقلیم کردستان بارها بارها سیاست هایی را در پیش گرفت که نه تنها تامین کننده منافع ایران نبود بلکه بر عکس به ضرر منافع بلند مدت ملت ایران تمام شد. 2) کشورهای استعماری و دولت هایی که هنوز سیاست های استعماری را به شکل نوین ادامه می دهند و نهاده ها و موسسات به ویژه کارتل های نفتی و نهادهای سرمایه داری به هیچ وجه مایل به قدرت گیری ملت ایران در منطقه تحت هیچ شرایطی و در لوای هیچ دولتی نیستند.زیرا این نهاد ها همواره در صدد استثمار منقطه ما از طریق غارت منابع نفتی و زیر زمینی می باشند. در نتیجه وجود یک قدرت برتر در منطقه که “صاحبخانه” ی جغرافیایی باشد که خاورمیانه نامیده اند آنان را سخت پریشان می کند.به طریق اولی حرکت ایرانیان به سوی حرکت از طرف غربی ها به هیچ روی با واکنش مثبت روبه رو نخواهد شد.پس همچون گذشته تمام تلاش خود را برای از ایجاد تفرقه میان تیره های ایرانی و دولت های ایرانی منشا به کار خواهند برد. منابع : حاکمیت ملت جزوات آموزشی و ایدئولوژیک پان ایرانیست ها چه می گویند- نوشته دکتر سهراب اعظم زنگنه
