گزارشی از ادامه سرکوب قومى تالشى ها در جمهورى آذربايجان

خبرگزاری فرانسه در گزارشی از باکو می‌گوید دولت جمهورى آذربایجان هلال ممدوف سردبیر روزنامه صداى تالش که در عین حال فعال حقوق بشر نیز هست را به خیانت از طریق کارکردن برای تشکیلات جاسوسی ایران متهم کرده است. خبرگزارى دولتى جمهورى آذربایجان «آذرتاج» نیز نوشت: دفتر دادستانى کل جمهورى آذربایجان با انتشار بیانیه‌ای درباره بازداشت «هلال ممداف»، مدیر مسوول روزنامه «تولیشی صدو» (صدای تالش) اعلام کرد که بازداشت این شخص مستقیما با فعالیت‌های «خطرناک و علیه امنیت ملی» وی ارتباط دارد. ممد اوف پیش از آنکه به خیانت به کشور متهم شود، در روز سى‌ام مارس ٢٠١٢ و در آستانه برنامه یوروویژن به اتهام حمل مواد مخدر توسط پلیس باکو بازداشت شده بود. وى به این جرم به سه ماه زندان محکوم شده بود. البته وى تمامى این مدت را در زندان به سر نبرده بود. ممدوف تمامی اتهامات را تکذیب کرده است. وکیل ممدوف می‌گوید این ژورنالیست معتقد است اتهامات علیه وی در ارتباط با فعالیت‌های حقوق بشری‌اش در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی عنوان شده است.

 
هلال ممدوف کیست؟

هلال محمد اف از برجسته‌ترین روشنفکران تالش شمالی می‌باشد و سابقه سال‌ها فعالیت جدی در دفاع از حقوق دمکراتیک اقلیت‌های قومی جمهوری آذربایجان را در کارنامه خود دارد. این روشنفکر تالش که در خیزش موسوم به «جمهوری تالش مغان» سمت نخست وزیری را داشت و در‌‌ همان زمان دبیرکل حزب برابری خلق‌های جمهوری آذربایجان نیز بود، پس از سرکوب جمهوری خودمختار تالش مغان به وسیله حیدر علی اف، به روسیه پناهنده شد ولی بعدا با مداخله شورای اروپا، مجددا به باکو بازگشت و به فعالیت‌های دمکراتیک خود ادامه داد. هلال محمد اف دبیر کمیته دفاع از نوروزعلی محمداف استاد دانشگاه، مدیر نشریه صدای تالش و رئیس مرکز مدنیت تالشان قفقازبود و پس از درگذشت نوروزعلی در زندان رژیم باکو، مدیریت نشریه صدای تالش را برعهده گرفت.

فعالان حقوق بشرى تالش چه می‌گویند

برخى از فعالان حقوق بشرى تالش شمالى، دستگیرى هلال ممدوف به جرم جاسوسى براى ایران را تلاش حکومت باکو براى خفه کردن احساسات ایران دوستی تالشان و مهار جنبش فرهنگی اقلیت‌های ایرانی زبان آن کشور دانسته‌اند. آن‌ها می‌گویند که هدف از این گونه اقدامات، سرکوب و ضرب شست نشان دادن به تالشان و دیگر اقوام کشور و پاکسازی و یگانه سازی قومیت‌ها ی ساکن در آن می‌باشد، سیاستی که دولتمردان جمهوری آذربایجان تجربه‌ای بس گران در اجرای آن دارند.
پیشینه سرکوب و قتل روزنامه نگاران تالشى

پیش‌تر، نوروز ممدلی، عضو هیات علوم زبان‌شناسی آکادمی باکو و مدیر مسئول قبلی این نشریه تالشی زبان در سال ۲۰۰۷، به اتهام دریافت پول از ایران و جاسوسی برای تهران به ۱۰ سال حبس محکوم شد، اما وی در سال ۲۰۱۰ و در سن ۷۰ سالگی در شرایط مشکوکى در زندان درگذشت. دولت باکو درخواستهاى سازمان عفو بین الملل براى تحقیقات در مورد چگونگى مرگ نوروز ممدلى را نپذیرفت. مسئله نگران کننده این است که نوروز ممدلى نیز مانند هلال ممدوف محمداف، به جرم «خیانت به وطن» و همکارى با سرویس‌های اطلاعاتی ایران «متهم گشته است. وی همچنین متهم به ایجاد اختلافات دینی، مذهبی و قومی و نیز ترویج احساسات ناسیونالیستی و شوونیستی میان اتباع کشور بوده و مطالب و مقالاتی در حمایت از ایران و تحقیر آذری زبان‌ها نوشته و منتشر می‌کرده است. نوروز ممدوف علاوه بر سردبیرى نشریه صداى تالش و عضویت در آکادمى علوم جمهورى آذربایجان، ریاست» انجمن فرهنگی تالش‌ها «و همچنین سال‌ها مدیریت دانشکده زبان‌شناسی آکادمی ملی علوم جمهوری آذربایجان را بر عهده داشت. به غیر از هلال ممدلى، یکى دیگر از همکاران وی در نشریه» صدای تالش «به نام» المان قلی اف «نیز از سال ٢٠٠٧ تاکنون به اتهام» خیانت به وطن «در زندان به سر می‌برد.

اقلیت تالشى

نشریه «صدای تالش» که به زبان اقلیت تالشی در مناطق جنوبی جمهوری آذربایجان و هم مرز با ایران منتشر می‌شود، بنا به گفته هیات تحریریه این نشریه، سعی در حفظ و اشاعه زبان و فرهنگ تالشی داشته است که هم ریشه با زبان فارسی است. برخی از مقام‌های جمهوری آذربایجان، ایران را به «سوء استفاده» از این اقلیت متهم کرده‌اند. تالش آذربایجان یک منطقه نزدیک به مرز ایران است که سکنه آن با جمعیتی یک میلیون نفرة، با گویش اقلیت تالشی صحبت می‌کنند. این منطقه در سال ۱۹۹۳ پس از شورش علیه حکمرانی باکو اعلام استقلال کرد اما مقامات باکو این جنبش استقلال طلبانه را که کوتاه مدتى از زیر سلطه باکو خارج شده بود را سرکوب کردند. با اینکه سران دولت مستقل تالش از دولت ایران انتظار کمک داشتند، اما دولت ایران به این جنبش استقلال طلبانه کمکى نکرد و آن‌ها را تنها گذاشت.

 
پاکسازى قومى تالشى‌ها در جمهورى آذربایجان

ادامه سیاست ترک سازى دولت باکو، این اقلیت ایرانى زبان را در آستانه نابودى کامل قرار داده است. زبان تالشى به طور کامل در جمهورى آذربایجان ممنوع شده است. در این جمهورى یک نشریه حق ندارد، به زبانهای قومی مطلبی منتشر کند، چه رسد به اختصاص شبکه‌های رادیویی ـ تلویزیونی به اقوام. هیچ نوشته اى -کتاب یا نشریه- به زبان تالشى اجازه انتشار ندارد. دولت جمهورى آذربایجان در حال حذف کامل تالشى‌ها از نظر آمارى است. در حالیکه تالشى‌ها جمعیت خود را یک و نیم میلیون تن می‌دانند و سایت جدى اتنولوگ جمعیت تالشى‌ها در جمهورى آذربایجان را در سال ١٩٩۶، بیش از هشتصد هزار نفر دانسته، با توجه به افزایش نرخ جمعیت در این جمهورى، می‌توان تعداد تالشى‌ها را در حدود یک میلیون نفر تخمین زد. اما دولت جمهورى آذربایجان که در سال ١٩٩١ جمعیت تالشى‌ها را ۴٠٠ هزار نفر تخمین زده بود، چند سال بعد تعداد آن‌ها را به ١١٢ هزار تن کاهش داد. امروزه دولت جمهورى آذربایجان کل جمعیت تالشى آن کشور را تنها ٧۶ هزار تن اعلام می‌کند. با ادامه روند کنونى، احتمالا تا ١٠ سال دیگر جمعیت تالشى هاى جمهورى آذربایجان بر اساس اداره آمار این کشور، به زیر ١٠ هزار تن خواهد رسید.این روند را می توان  یک پاکسازى و نسل کشی قومى کامل و بى سر و صدا نامید.