توسعه زبان فارسی در دانشگاه های دنیا توسط بنیاد سعدی

معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی ضمن تشریح برنامه‌های هشتاد و یکمین دوره دانش‌افزایی اساتید و دانشجویان خارجی زبان فارسی گفت: ما در 160 دانشگاه از کشورهای مختلف دنیا، کرسی زبان فارسی داریم که در این دانشگاه‌ها، براساس سابقه وجود این کرسی‌ها، تعداد اعضای هیئت علمی و همچنین تعداد دانشجویان لیسانس، فوق لیسانس و دکترا متغییر است. یکی از خدماتی که ما به این دانشگاه‌ها، ارائه می‌دهیم اعزام استاد از ایران است. به هر حال اساتیدی که در این دانشگاه‌ها تدریس می‌کنند، در بعضی از دروس از اساتید ایرانی استفاده می‌کنند. 30 استاد توسط وزارت علوم در هر مقطع تحصیلی اعزام می‌شوند و تعدادی دیگر هم توسط بنیاد سعدی اعزام می‌شوند. اعزام‌های بنیاد هم مربوط به مناطقی است که وزارت علوم پست و توانایی اعزام استاد ندارد.

وی افزود:‌ حدود 30 تا 40 تن از اساتید دانشگاه‌ها هم بومی هستند که به آن‌ها حق‌التدریس پرداخت می‌کنیم. این اساتید عمدتا از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های ایران؛ و اهل کشورهایی چون پاکستان، افغانستان، هند و دیگر کشورهای آسیای میانه هستند. آن‌ها در دانشگاه‌های تهران،‌ شهید بهشتی و تربیت مدرس دکترای زبان فارسی خود را گرفته‌اند و از آن‌ها به صورت پاره‌وقت و تمام‌وقت در کرسی‌های مربوطه استفاده می‌شود. یکی دیگر از خدمات ما، ارسال کتاب‌های آموزشی و کمک‌آموزشی است که مورد نیاز دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های اتاق ایران در دانشگاه‌های مختلف است. ما در دانشگاه‌های 160 کشور، اتاق ایران داریم. اتاق ایران، فضایی به مساحت حداقل 70 مترمربع است که به شبکه جام‌جم، کتابخانه و پوسترهای دیدنی از ایران تجهیز می‌شود و مورد استفاده برگزاری شب‌های شعر، کلاس و همایش‌های نیم‌روزه است. تجهیز این اتاق‌ها نیز با ماست.

معاون بین‌الملل بنیاد سعدی در ادامه گفت: یکی دیگر از خدمات بنیاد سعدی، برپایی دوره‌های دانش‌افزایی در کشورهای مختلف است. 5 تا 7 مورد وجود دارد که اساتید زبان فارسی یک کشور جمع شده و 2 یا 3 استاد از ایران برای دانش‌افزایی آن‌ها اعزام می‌شوند. از آخرین خدماتی هم که بنیاد ارائه می‌دهد، برگزاری دوره‌های دانش‌افزایی هر ساله در ایران است. دوره‌ای که در صدد برگزاری آن هستیم،‌ هشتاد و یکمین دوره از دوره‌های دانش‌افزایی است که از 11 مراد آغاز شده و به مدت 26 روز تا پنجم شهریور ادامه خواهد داشت. هدف ما از برپایی این دوره‌ها، یکی به روز کردن اطلاعات اساتید و دوم تکمیل اطلاعات دانشجویانی است که اساتید نمی‌توانند به برخی از سوالاتشان پاسخ بدهند و پاسخ این سوالات را در ایران می‌یابند.

دربندی ادامه داد: هدف سوم،‌ آشنایی مستقیم با ایران، فرهنگ، آداب و رسوم و اخلاق و رفتار مردم ایران است. چون افرادی که برای دوره‌های دانش‌افزایی به ایران می‌آیند، پیش‌تر در کتاب‌ها درباره تاریخ 7 هزارساله ما مطالعه می‌کنند و در آثار ادبیات فارسی نیز با روحیات ما آشنا شده‌اند. برای آشنایی و برقراری ارتباط بیشتر طبیعی است که این عامل هم از اهداف ماست. هدف دیگر، شناخت انگیزه‌ها و نگرش‌های آن‌هاست که ما را در برنامه‌ریزی‌های پیش‌رویمان بهتر راهنمایی می‌کند و هدف پنجم نیز درباره تصورات آن‌هاست که هنگام ورود و خروجشان از ایران بیان می‌شود و به ما در تنظیم کتاب‌های درسی، کمک زیادی می‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت:‌ ما هرساله کار را از فرورین ماه آغاز می‌کنیم و 3 سال است که با دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین طرف قرارداد هستیم. این دانشگاه 12 سال است که در رشته‌های مختلف، چه علوم انسانی و چه علوم فنی و مهندسی، دانشجوی خارجی می‌پذیرد. در گذشته دانشجویان و اساتیدی که به ایران می‌ آمدند در ابتدا 4 ماه در مرکز آموزش زبان فارسی دوره دیده و مقدمات را فرا می‌گرفتند و این تجربه برای ما بسیار مغتنم بود. ترتیب کار هم این است که یک فراخوان برای سفارت‌ها و رایزنی‌های فرهنگی کشورهای مختلف ارسال می‌کنیم و از آن‌ها می‌خواهیم که پرسش‌نامه‌های مشخصی را در اختیار علاقه‌مندان قرار بدهند. به این ترتیب پرسش‌نامه‌ها و تقاضاها در زمان مقرر به دست ما می‌رسد و در یک گروه هیئت علمی، صلاحیت افرادی که درخواست داده‌اند، برای گرفتن ویزا و اقامت، تائید می‌شود. خدماتی که ما به این دوستان ارائه می‌دهیم، از فرودگاه تا فرودگاه است به این معنی که هزینه بلیط با آن‌هاست و ما آن‌ها را از فرودگاه امام خمینی تحویل گرفته و هزینه‌های دوره را در ایران متقبل می‌‌شویم، 25 روز بعد نیز با پایان دوره هم آن‌ها را مجددا به فرودگاه امام خمینی می‌رسانیم.

وی همچنین گفت: اما در زمینه آمار، در سال‌های گذشته حداکثر 100 نفر از 27 کشور در این دوره‌ پذیرفته می‌شدند. امسال به 2 دلیل، تعداد را بیشتر کردیم. دلیل اول بیشتر شدن امکانات و 2 برابر شدن بودجه بود که موجب شد تا 200 نفر، میزان پذیرش را بالا ببریم و دلیل دوم هم این بود که میزان تقاضا 2 برابر و نیم بیشتر شده بود و 458 نفر، برای ما پرسش‌نامه پر کردند. ما هم به 240 نفر پذیرش دادیم. شیوه کار هم این است که اگر 200 نفر لازم داریم، 20 درصد بیشتر پذیرش می‌کنیم چون تجربه نشان داده که این 20 درصد به دلایلی مانند کم بودن زمان لازم برای گرفتن ویزا و … از آمدن باز می‌مانند. به هر حال از شرکت‌کنندگانی که امسال به ایران می‌آیند، 52 نفر استاد و 198 نفر دانشجو هستند که از اساتید، 28 نفر خانم و 24 نفر آقا هستند. از میان دانشجویان نیز 119 نفر خانم و 68 نفر آقا هستند. از نظر آمار در میان کشورها هم ترکیه با 34 نفر در جایگاه اول است. بعد از این کشور هم آلمان، هند و مصر با 20 نفر، ارمنستان و گرجستان با 15 نفر، پاکستان با 14 نفر، تاجیکستان، روسیه و قزاقستان با 10 نفر، ایتالیا، اوکراین، بلغارستان، کره، اسلواکی و رومانی با 6 نفر و باقی کشورها با 3 یا 2 نفر در جایگاه بعدی هستند.

معاون بین‌الملل بنیاد سعدی در پاسخ به این سوال که چرا از کشور افغانستان در این فهرست کسی حضور ندارد، گفت: برای دوستان افغان، دوره‌های ویژه برگزار می‌شود چون زبان آن‌ها فارسی است و سطح آن‌ها با سطح متقاضیان دیگر کشورها که در این دوره‌ها شرکت می‌کنند، متفاوت است. ما در سال‌های گذشته، سهمیه مشخص نمی‌کردیم و مثلا از میان متقاضیان آلمانی که همیشه 12 تن بودند، 7 یا 8 تن را انتخاب می‌کردیم ولی این میزان امسال به 70 نفر رسید و رایزنی فرهنگی ایران در این کشور غافلگیر شد. امسال از ترکیه 120 نفر متقاضی شدند که 35 نفرشان را پذیرش کردیم و از هند نیز 90 نفر متقاضی حضور در دوره دانش‌افزایی بودند.

دربندی گفت:‌ 2 سال است که سیاست جدیدی در این دوره‌ها اتخاذ کرده‌ایم. پیش‌تر، بیشتر شرکت‌کنندگان از کشورهای آسیای میانه بودند ولی 2 سال است که سیاست خود را متوجه کشورهای اروپا و آمریکا کرده‌ایم و هم ارز کشورهای شبه قاره، از این کشورها استاد و دانشجو متقاضی داشته‌ایم. در آمریکا 11 دانشگاه داریم که کرسی زبان و ادبیات فارسی در مقطع دکترا دارند. در آلمان 6 دانشگاه، انگلستان 4 دانشگاه، ایتالیا 6 دانشگاه و در کشورهای اروپای شرقی هم حداقل یک دانشگاه وجود دارد که کرسی زبان فارسی دارند.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: برای این که بازتاب کاری خودمان را ببینیم، در پایان دوره، نظرسنجی از همه عوامل انجام می‌شود. آماری که حاصل می‌شود به کار برنامه‌ریزی‌های آتی می‌آید. نظرسنجی هم در داخل و هم خارج کشور انجام می‌شود تا اگر طبق برخی گفته‌ها محدودیتی در داخل وجود دارد، در خارج کشور لحاظ نشود و شرکت‌کنندگان در دوره، بدون محدودیت آن را به صورت گپ و گفتگو در رایزنی‌های فرهنگی ایران، پر می‌کنند. همیشه هم این گپ و گفت‌ها مساوی با نتایج نظرسنجی در داخل کشور شده است. در مراسم افتتاحیه هر دوره به متقاضیان گفته می‌شود که در مقابل خدماتی که به شما ارائه می‌دهیم، انتظار داریم شما هرشب خاطرات حضورتان را بنویسید تا وقتی به کشورتان برگشتید، یک سفرنامه داشته باشید و آن را در فیس‌بوک یا شبکه‌های اجتماعی منتشر کنید.

معاون بین‌الملل بنیاد سعدی در پایان اضافه کرد: آشنایی با اصطلاحات در متون معاصر فارسی، ادبیات کلاسیک، اصول و نظریات آموزش زبان فارسی، خواندن و درک متون فارسی، آموزش اصطلاحات زبان فارسی، کارگاه گفتگو و کلاس خط برای پیشتازان از جمله درس‌هایی هستند که شرکت‌کنندگان در این دوره در آن‌ها حضور خواهند داشت. در کنار این کلاس‌ها هم درس‌هایی چون سینمای ایران، میراث فرهنگی ایران، تاریخ فرهنگ و تمدن ایران که 2 واحدی هستند با حضور همه دانشجویان و بدون در نظر گرفتن سطح‌شان برگزار می‌شوند.