اشتغال در ۱۳ استان کشور منفی است

گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت شاخص‌های بازار کار ایران نشان می‌دهد که در دوره ۸۴ تا ۹۱، نرخ بیکاری با رشد هفت دهم درصدی از ۱۱. ۵ درصد به ۱۲. ۲ درصد رسیده، ضمن آنکه در این مدت وضعیت اشتغال در ۱۳ استان کشور بد‌تر شده است.

مرکز آمار ایران در جدید‌ترین گزارش آماری خود از وضعیت اشتغال و بازار کار در دوره هشت ساله دولت محمود احمدی‌نژاد تاکید کرده است که از سال ۸۴ تا ۹۱، وضعیت اشتغال ۱۳ استان بد‌تر شده و ۲۴ استان ایران در پایان این دوره یعنی سال ۹۱، نرخ بیکاری دو رقمی دارند.

بر اساس این گزارش مرکز آمار، از سال ۸۴ تا ۹۱، مجموعا ۵۴۲ هزار و ۷۶۹ نفر به جمعیت شاغلان ایران افزوده شده است که رشدی ۲. ۶ درصدی را نشان می‌دهد، اما در همین دوره زمانی، جمعیت بیکاران ایران با شیبی ۱۰ درصدی از ۲. ۶۷ میلیون نفر در سال ۸۴ به ۲. ۹۴ میلیون نفر در سال ۹۱ افزوده شده است.

این آمار نشان می‌دهد که در دولت‌های نهم و دهم سالانه به طور متوسط، ۶۷ هزار و ۸۴۶ شغل ایجاد شده، حال آنکه هر سال ۳۳ هزار و ۶۶۱ نفر به خیل بیکاران پیوسته‌اند.

در میان اعداد و ارقام منتشرشده در گزارش مرکز آمار ایران، آنچه اهمیتی دو چندان دارد مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی یا نرخ فعالیت در دو مقطع آغاز و پایان دولت‌های نهم و دهم است، نرخ مشارکت در سال ۸۴، سال آغاز به کار محمود احمدی‌نژاد، ۴۱ درصد بوده است، حال آنکه نرخ فعالیت یا نرخ مشارکت اقتصادی در ایران در سال ۹۱ با کاهش ۳. ۳ درصدی به ۳۷. ۳ درصد رسید.

اشتغال سالانه از ۱۴ هزارنفر تا یک میلیون‌نفر

پیش از این حسن روحانی، رییس‌جمهوری منتخب، در سخنرانی خود در میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی، متوسط اشتغال خالص ایجاد شده در هشت سال گذشته را سالانه ۱۴ هزار فرصت شغلی اعلام کرد.

این آمار، برای نخستین بار توسط مسعود نیلی، اقتصاددان و مسوول تدوین برنامه سوم توسعه در دولت محمد خاتمی، اعلام شده بود که در برنامه زنده تلویزیونی «پایش» با مبنا قرار دادن آمار سرشماری سالانه مرکز آمار ایران گفته بود، در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰، به طور متوسط سالانه ۷۴۴ هزار نفر به سن کار رسیده‌اند که از این تعداد ۱۳۷ هزار نفر وارد بازار کار شده‌اند.

به گفته وی، از میان این افراد فقط ۱۴ هزار نفر توانسته‌اند، شغلی پیدا کنند و سالانه ۱۲۳ هزار نفر به جمعیت بیکاران کشور افزوده شده است.

او رقم مهم‌تر در این میان را بیش از ۶۰۰ هزار نفری اعلام کرده بود که به سن کار رسیده بودند، اما به دلایلی همچون جذب شدن در مراکز آموزش عالی یا ناامید بودن از تلاش برای یافتن شغل اصولاً به جمعیت متقاضیان برای کار نپیوستند و وارد بازار کار نشده‌اند.

گزارش جدید مرکز آمار از وضعیت بازار کار ایران در دوره ۸۴ تا ۹۱ نیز نشان می‌دهد که به طور متوسط هر سال ۸۹۰ هزار و ۸۸۱ نفر به سن کار رسیده‌اند که از جمع این افراد به طور متوسط هر سال، فقط ۱۰۱ هزار و ۵۰۷ نفر وارد بازار کار شده‌اند و سالانه ۷۸۹ هزار و ۳۷۴ نفر از اساس قید حضور در بازار کار را زده‌اند.

اما تکرار آمار ایجاد متوسط ۱۴ هزار شغل در سال توسط حسن روحانی، با واکنش‌هایی در میان دولتی‌ها روبرو شد. اسدالله عباسی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تاکید کرد که در دولت‌های نهم و دهم، یعنی دوره ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱، هفت میلیون و ۵۰۰ هزار فرصت شغلی در کشور ایجاد شده است که به معنای ایجاد متوسط ۹۳۷ هزار و پانصد فرصت شغلی در هر سال است.

محمدرضا می‌رتاج‌الدینی، معاون پارلمانی محمود احمدی‌نژاد نیز هفته گذشته و در حاشیه جلسه هیات دولت، با انتقاد از کسانی که آمارهای دولت را زیر سؤال می‌برند گفته بود «آمارهای دولت را قبول نکنند، سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.»

او گفته بود: «این آمار ۱۴ هزار شغل به طور میانگین که برخی گفته‌اند، حتی از برخی استان‌های کوچک ما هم کمتر است. ما استان‌هایی داریم که سالانه ۱۰۰ هزار شغل ایجاد کرده‌اند و من نمی‌دانم چرا برخی چنین آماری را مطرح کردند.»

معاون محمود احمدی‌نژاد، ایجاد تشکیک در آمارهای رسمی را «موذیانه‌ترین روش‌های دشمن» نامید که به گفته او «فتنه ۸۸ نیز از همین جا آغاز شد که کسی آمد و آماری نشان داد و گفت آمار دولت دروغ است.»

«فتنه» عنوانی است که اصولگرایان حامیان دولت در ایران برای توصیف اعتراض‌های گسترده پس از برگزاری و اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸، به کار می‌برند.

جنجال‌ها و تناقض‌های آماری در سال‌های اخیر که مراکز رسمی اعلام آمار به دستور محمود احمدی‌نژاد از بیان و انتشار مرتب و منظم آمارهای اقتصادی منع شده بودند، همواره وجود داشته است که این چالش‌های آماری پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری دوره یازدهم، به اوج خود رسیده است.

گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار ایران با آنچه دولتی‌ها ادعا کرده‌اند فاصله بسیار دارد، البته باید تا زمان تحقق وعده معاون رییس‌جمهوری صبر کرد تا آمار تفضیلی و جزیی از اشتغال و بیکاری در هشت سال دولت اعلام شود تا بتوان آن آمار و ارقام را با گزارش‌های رسمی مرکز آمار ایران و برآوردهای کار‌شناسان اقتصادی محک زد.

استان‌هایی با اشتغال منفی

خبرگزاری مهر، بر اساس همین گزارش آماری اخیر مرکز آمار ایران، نوشته است، وضعیت اشتغال در استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، تهران، خراسان شمالی، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، لرستان، همدان و یزد، در دوره هشت ساله از سال ۸۴ تا ۹۱ بد‌تر شده است و تعداد شاغلان این استان‌ها از سال ۸۴ تا ۹۱، کاهش یافته است.

نگاهی به وضعیت اشتغال و نرخ بیکاری اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران، نشان می‌دهد در سال ۸۴ تعداد ۱۰ استان ایران نرخ بیکاری تک رقمی و کمتر از ۱۰ درصد داشته‌اند، اما تعداد این استان‌ها در پایان سال ۹۱ به ۷ استان کاهش یافته است.

هشت سال پیش از این، در چنین روزهایی، محمود احمدی‌نژاد گفته بود که «ظرف دو سه سال مشکل بیکاری را از این کشور ریشه کن» می‌کند، اما روایت رسمی مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار از این ریشه‌کنی خبری ندارد و جشن «ریشه کن شدن بیکاری» که آقای احمدی‌نژاد در نوروز سال ۹۱، نوید برپایی آن را می‌داد، بهانه‌ای برای برگزاری ندارد.